Czytanie to umiejętność, z której będziemy korzystać każdego dnia przez całe życie. Jako dorośli najczęściej nie pamiętamy ile wysiłku włożyliśmy w proces nauki czytania, a to przecież ogromna sztuka, dzięki której przekształcamy znaki graficzne widoczne na papierze w niezwykłe przygody, jakie możemy dzięki czytaniu przeżywać w naszej wyobraźni.
Ważne, aby na początek uświadomić sobie jedną podstawowe rozróżnienie. Czytanie, to nie tylko umiejętność odczytywania liter, jest to oczywiście konieczny element, ale stanowi wstęp do zjawiska, które możemy określić „przyjemnością czytania”. Pod pojęciem „czytania” rozumiemy zatem wykształcenie u najmłodszych pasji czytania, miłości do książek, umiejętności spędzania czasu nad/z książką oraz traktowania czytania jako sposób spędzania czasu. Te umiejętności zaprocentują w przyszłości i przyniosą wiele korzyści nie tylko w dzieciństwie, ale również w życiu dorosłym.
W naszym zestawieniu prezentujemy zatem książki, które nie tyle uczą „odszyfrowywać znaki”, ale sprawiają, że ta trudna umiejętność „składania liter” stanie się przygodą i przyjemnością. Warto zaznaczyć również, że nauka czytania zaczyna się dużo wcześniej niż w szkole lub przedszkolu. Pierwszym etapem są już pierwsze książki jakie trafiają do rąk najmłodszych.
Jak zatem zachęcić do czytania? Zapraszamy na nasze zestawienie, które opisaliśmy w naszępujących po sobie kategoriach:
Pucio - stał się już prawdziwym celebrytą. Ale jest to w pełni zasłużone miano, ponieważ tego małego bohatera pokochały tysiące dzieci w całej Polsce. Dziś seria książek z Puciem to już kilkanaście publikacji (w większych i mniejszych formatach) oraz gry i puzzle. Dzieci z Puciem uczą się mówić „dzień dobry” i „dobranoc” (a także słów związanymi ze wszystkimi aktywnościami, jakie podejmujemy rano i wieczorem), uczą się opowiadać, bawią się gestem i dźwiękiem, składają pierwsze zdania oraz jadą na wakacje i wiedzą, co gdzie odłożyć.
Czyli obrazkowy słownik, który prezentuje 200 słów, którymi posługujemy się opisując nasz dzień. Na kartonowych stronach znajdziemy słowa opisujące jedzenie, ubrania, zabawki, wizytę w parku, na placu zabaw i w zoo, kąpiel, a także części ciała. Słownik ułożony jest w porządku dnia, co oznacza, że rozpoczyna się on słów związanych ze wstawiem i porankiem, a kończy wieczorem, kiedy dziecko kładzie się spać.
„Jano i Wito” to już 6 publikacji opublikowanych przez wydawnictwo Mamania. Mały Wito i duży Jano bawią się w trawie, poznają słownictwo związane z domem, wsią, miastem czy lasem. Razem z bohaterami przygotujemy się również do świąt Bożego Narodzenia. Autorka serii - znana w sieci jaki Matka Wariatka wykorzystała swoje doświadczenie rodzicielskie oraz widzę logopedy i napisała książki pełne przygód, humoru jednocześnie wspierające rozwój mowy.
Kiedy dzieci mają już pewien podstawowy zasób słów zdobyty również dzięki pierwszym książkom, czas na kolejny etap - czyli książko obrazkowe z twardymi stronami. Do ich zalet należy zaliczyć: trwałość (twarde strony wytrzymają między innymi wielokrotne przekładanie), interesująca treść (kolorowe, pełne szczegółów ilustracje, przyciągają uwagę i zachęcają do oglądania), rozwijanie słownictwa (oglądanie książek zmusza do pytań: "a co to"? Co przekłada się na wprowadzenie nowych słów), zachęcanie do tworzenia własnych opowieści (na podstawie rysunków mali odbiorcy mogą tworzyć własne opowieści, co uczy je między innymi myślenia przyczynowo-skutkowego).
Stworzona została przez wielu autorów w tym tak znanych i lubianych jak Emilia Dziubak, Marcin Brykczyński, Artur Nowicki, Daniel de Latour, Izabela Mikrut.
Każda książka odrywa tajniki jednego zagadnienia. I tak poznajemy co robią pociągi, dinozaury, statki, skąd się bierze miód. Już sam tytuł „opowiem Ci mamo”, zachęca do tworzenia własnych opowieści i dzielenia się właśnie zdobytą wiedzą.
To książka, która jest według nas po prostu niezwykła. Kochamy ją równie mocno za wspaniałe ilustracje Macieja Szymanowicza oraz sam pomysł na opowieść, w której, choć brak w niej słów, aż skrzy się od humoru. Bo jak tu się nie śmiać, kiedy krasnoludki uczą latać małego smoka, a Śpiąca Królewna ciągle śpi zmieniając tylko położenie. I jak można oprzeć się pokusie, żeby nie zobaczyć, co jest na następnej stronie, aby sprawdzić co tym razem jest do kupienia na straganie i jakie magiczne sztuczki próbuje przygotować Mag, który tak na prawdę nie potrafi czarować.
Kiedy dzieci opanują już podstawy składania liter, a następnie czytania całych zdań to jest to dopiero początek drogi do nauki czytania. Każda linijka opowieści jest dla nich wyzwaniem, dlatego „dużo tekstu”, czyli całe zadrukowane strony zadrukowane nie są zachętą do podejmowania wysiłku czytania. Mali odbiorcy, czują się już na początku przytłoczeni i zniechęceni. W takim wypadku należy sięgnąć po książki, gdzie przeważają piękne obrazy, a tekstu/opowieści jest niewiele - dosłownie kilka zdań na stronę. Czytanie takich książek ma dwa cele: podtrzymywanie zainteresowania książkami poprzez czytanie, które sprawia przyjemność i dostarcza satysfakcji czytelniczej. Dziecko po przeczytaniu książki (choć krótkiej) cieszy się z osiągniętego sukcesu, co przekłada się na chęć sięgnięcia po kolejne publikacje. Po drugie piękne ilustracje kształtują wrażliwość i smak estetyczny.
Jeśli mimo wyboru takich publikacji, dzieci wciąż nie będą zainteresowane czytaniem ze względu na zbyt długą treść można zaproponować czytanie naprzemienne, np. Jedno zdanie dziecko, drugie zdanie opiekun a następnie: jedna strona/rozdział dziecko i jedna strona/zdanie opiekun.
Pięknie zilustrowana opowieść o miłości, przyjaźni i wzajemnym wparciu. Opowieść o przygodach małej wydry morskiej Miki oraz jej przyjacielu Amaku z pewnością wciągnie małych czytelników.
To jeden z przykładów książek Przemysława Wechterowicza, które uzupełnione twórczością Emilii Dziubak doskonale nadają się do nauki czytania. Całostronicowe przepiękne ilustracje przyciągają wzrok, a krótki, niosący z sobą proste przesłanie tekst zachęca do czytania.
To wciągające opowieść dla najmłodszych, w których dwójka przyjaciół zawsze przeżywa niezwykłe przygody. Przygody Felka i Toli opierają się na wzajemnej relacji dwójki przyjaciów. Czasem jest to wyprawa na wyspę i tęsknota za domem („Felek i Tola na wyspie”), czasem wciągająca opowieść o kradzieży i porwaniu. Na szczęście lis łakomczuch i rezolutna zajączka wraz z przyjaciółmi ruszają na pomoc („Felek i Tola i porywacze”),
Tekst napisany prostymi słowami wydrukowany został dużą czcionką, ze sporą interlinią, a rozdziały krótkie. Uzupełnieniem treści są zabawne ilustracje holenderskiego mistrza grafiki książkowej Thé Tjong-Khinga.
Seria opowieści o Felku i Toli została stworzona z myślą o nauce czytania i doceniona przez setki czytelników szczególnie w Belgii i Holandii.
Cieszek jest najpogodniejszym dzieckiem na świecie. Cieszy go nawet najdrobniejsza rzecz: świecące słońce, latający motyl. Cieszek ma również bardzo wiele małych przygód, które spotykają go, kiedy przebywa w ogrodzie swojego taty. Opowieść o czeskim chłopcu podzielona jest na krótkie rozdziały, co ułatwia czytanie, ponieważ nie zniechęca koniecznością włożenia dużego wysiłku w pokonanie długiego tekstu, aby osiągnąć (radosną) pointę.
Dzieci uczące się czytać, czasem tak mocno skupiają się na samej czynności czytania, że zapominają, o czym jest poznawany tekst. Tracą zatem przyjemność z poznawania samej treści. Czytając „Ucieszki Cieszka” osiągają podwójny sukces: mogą się śmiać z humorystycznych przygód chłopca oraz mają satysfakcję z samodzielnie przeczytanego tekstu.
Dzieci, tak jak dorośli, lubią z ulubionymi bohaterami zostać na dłużej, śledzić ich losy, poznawać kolejne przygody. Każda kolejna książka jest jak powrót w ukochane miejsce: wracamy i cieszymy się, że jesteśmy w znanym miejscu, ale dostrzegamy również zmiany i nowe elementy.
Dlatego do nauki czytania polecamy serię książek o Misi (która liczy obecnie prawie dwadzieścia publikacji). Niosąca z sobą bardzo aktualne przesłanie mówiące o miłości do natury i zwierząt seria wprowadza dzieci w świat pełen miłości i wzajemnego wsparcia. Krótkie opowieści (każda nieduża książka liczy ok. 48 stron), kolorowe ilustracje - to przepis na udane czytanie.
Każda dobra książka dla dzieci powinna być wciągająca. Od pierwszych zdań, słów, (ba!) nawet liter czytelnicy powinni z zapartym tchem śledzić opowieść i czekać, co będzie dalej. W naszym zestawieniu prezentujemy książki, które spełniają ten warunek. Zapraszają czytelnika do wspólne zabawy, śmieszą, uczą, pokazują zupełnie inny świat. Wyróżniliśmy jednak kategorię "wciągająca opowieść", ponieważ chcemy w niej pokazać książki, które niejako specjalizują się w "zatrzymywaniu czytelnika" na dłużej.
To seria, którą pokochały miliony dzieci na całym świecie. W małym miasteczku żyje dwójka przyjaciół: Lasse i Maja. Spokojne życie mieszkańców, co chwilę przerywane jest jakimś sensacyjnym wydarzeniem. Z biblioteki giną cenne rękopisy, bez śladu znikają pieniądze ze zbiórki dla biednych dzieci. Na szczęście na miejscu jest dwójka małych detektywów. Dzięki ich spostrzegawczości oraz logicznmu myśleniu udaje się rozwiązać wszystkie zagadki i ukarać złoczyńców.
Seria autorstwa Martina Widmarka wydawna jest w postaci niewielkich książeczek w twardych oprawach. Tekst drukowany jest dużymi literami z dużym światłem między liniami, ale najważniejsza jest treść. Czytelnicy wraz z bohaterami śledzą rozwój akcji i mogą sami próbować znaleźć rozwiazanie. Wcielenie się w rolę detektywów - to dobry sposób na zachętę do czytania.
Jeśli dzieci pokochają przygody dwójki małych detektywów, możecie być spokojni, materiału do czytania Wam nie zabraknie - seria liczyć już prawie 30 tomów (!).
Można napisać, że Detektwy Pozytywka pozytywnie wpływa na czytanie. Seria książek od jego przygodach od lat przyciąga i bawi młodych czytelników. Postać tytułowa, właścieciel agencji detektywistycznej "Różowe Okulary", który do obrony wykorzystuje kaktusa, fascynuje dzieci (zawrówno te książkowe, jak i te czytające). Każdy rodział to jedna zagadka do rozwiązania. Tu też czytelnicy mogą prowadzić swoje śledźctwo, a rozwiązanie znajdą małym druczkiem. To niesłychana radość, kiedy okazuje się, że znalazło się poprawną odpowiedź.
Innym "haczykiem" wciągającym w opowieść jest humor. Bo jak tu oderwać się od książki, która nas tak bardzo śmieszy. W tej kategorii niezaprzeczalnie najlepsze będą przygody Amelii Bedelii - pomocy domowej, która wykonuje dokładnie to, o co ją poprosisz. Zatem trzeba uważnie dobierać słowa, bo prośba o "zdjęcie" zasłon skończy się szukaniem aparatu fotograficznego, a odmierzenie dwóch filiżanek ryżu - linijki. Amielia jest niezastąpiona jeśli mowa o zaskakiwaniu, ponieważ w jej wykonaniu nic nie jest takie oczywiste.
Warto zaznaczyć, że działanie Amelii jako "wciągającej motywacji" czytelniczej zostało wykorzystane i sprawdzone na tysiącach małych czytelników, ponieważ książki opisujące jej przygody są z nami już 50 lat.
Od kilku lat na polskim rynku wydawniczym dostępne są (czasem bardzo rozległe) serie książek przygotowane specjalnie do nauki czytania.
Ukazująca się od 5 lat seria liczy sobie już ponad 50 tytułów i ponad milion egzemplarzy sprzedanych książek. Książki podzielone są na trzy kategorie.
Pierwsza z nich „składam słowa” poziom 1 to opowieści, które zawierają od 150 do 200 słów w tekście. Zbudowano je z krótkich zdań i użyto tylko 23 podstawowych głosek. Poziom ten jest przeznaczony do nauki głoskowania (czyli dzielenia słowa na głoski, co jest etapem przygotowawczym do nauki czytania i pisania).
Poziom drugi „składam zdania” przeznaczony jest do ćwiczenia sylabizowania. Tekst zbudowany jest z 800-900 wyrazów, a zdania są dłuższe, czasem również złożone. W opowiadania wprowadzono elementy dialogów, a 23 podstawowe głoski uzupełniono o „h”.
Ostatnia, trzecia kategoria „połykam strony” to już 2500-2800 wyrazów w tekście, w których użyto wszystkich głosek. Zdania są dłuższe i bardziej złożone, a tekst uzupełniono o alfabetyczny słownik trudnych wyrazów.
Poza trzema podstawowymi kategoriami powstało również kilka podkategorii, między innymi:
Seria „Eko” - w której poruszane są tematy ekologiczne oraz „Z kotylionem”, gdzie prezentowane są treści patriotyczne.
Wydawnictwo Egmont zaprosiło do współpracy najlepszych polskich twórców dla dzieci. Znajdziemy tu zatem teksty takich Justyna Bednarek, Rafał Witek, Joanna Jagiełło, Wojciech Widłak, Anna Czerwińska-Rydel, Agnieszka Frączek, Małgorzata Strzałkowska, Grzegorz Kasdepke, Łukasz Orbitowski, Joanna Papuzińska, Joanna Olech.
Nieprzypadkowy jest również dobór treści książek prezentują one bowiem ważne wydarzenia z historii i nauki, a także polskie legendy. Przeczytamy zatem o smoku spod Wawelu, legendę o Złotej Kaczce, poznamy życiorys Jana Pawła II, Józefa Piłsudskiego, Marii Słodowskiej-Curie, Abrahama Lincolna, czy Ireny Sendlerowej. Przeczytamy również fragment historii Dywizjonu 303, wyprawie Apollo 11, poznamy historię Titanica. „Czytam sobie” to również historie oparte na współczesnej popkulturze, czyli np. Opowieści o Star Wars.
Seria czytam sobie stała się również podstawą do przygotowania akcji społecznej „Czytam sobie”, której hasłem przewodnim stało się zdanie: „Czytam sobie! Mogę być, kim chcę!”.
Jej celem jest zwrócenie uwagi, jak ważna jest nauka samodzielnego czytania od najmłodszych lat, ponieważ dzięki czytaniu, można odkryć swoją pasję, a następnie wybrać swoją przyszłą drogę zawodową, co przełoży się na zawodowy sukces.
Ambasadorami akcji zostali aktorzy, sportowcy, znani rodzice oraz literaturoznawcy, promotorzy czytelnictwa, a między innymi: Olga Bołądź, Mateusz Kusznierewicz, Wojciech Malajkat, Karolina Malinowska, Borys Szyc, Julia Chmielnik, Małgorzata Berwid i Marcin Michalak czy Justyna Sobolewska.
Akcja "Czytam sobie” to nie tylko książki, ale również gotowe do pobrania scenariusze zajęć (do wykorzystania w szkole czy bibliotece), a także: dyplomy, kolorowanki, zawieszki na drzwi, zagadki, naklejki, odznaki, zakładki, chorągiewki, a nawet korona (!).
To zatem kompletna propozycja mająca na celu wprowadzenie dzieci w świat czytania.
Seria książek „Już czytam” liczy prawie 30 tytułów. Książki napisane są prostym językiem, dużymi literami. Opowiada o niezwykłych przygodach zwykłych dzieci. Na końcu każdej książki znajduje się słowniczek z wyjaśnieniem trudnych wyrazów.
Wśród autorów serii znajdziemy między innymi Agnieszkę Stelmaszyk (znaną z takich serii powieściowych, jak „Kroniki Archeo”, „Odyseusze”) oraz Aniela Cholewińska-Szkolik (autorkę serii o Misi).
To nowa, licząca zaledwie kilkanaście tytułów, seria książek dla dzieci przeznaczona do nauki czytania. Jak dwie poprzednie podzielona na trzy poziomy trudności. Każda książka w serii kończą się pytaniami o treść książki, które sprawdzają umiejętność czytania ze zrozumieniem, a także słowniczek z wyjaśnieniem trudnych słów.
Uzupełnieniem/nagrodą dla czytelników są dołączone do książek naklejki.
Nad procesem ich przygotowania czuwali pracownicy naukowi Uniwersytetu Warszawskiego.
Ostatnim zaprezentowanym tu sposobem zachęcenia do czytania oraz ułatwienia samego procesu czytania może stać się zachęcenie do czytania książek związanych z pasjami najmłodszych. Nie wymienimy tu oczywiście wszyskich możliwych, ponieważ każdego dziecko pasjonuje się czymś innym. Chcemy jednak podpowiedzieć, że książki o pasjach mogą spowodować, iż ważniejsze będzie pozyskanie samej wiedzy o danym przedmiocie (fakcie, zjawisku) niż zastanawianie się nad trudem czytania. W większości zaprezentowane tu książki o pasjach nie mają charakteru ciągłej opowieści lecz są zbiorami informacji. Co za tym idzie nie trzeba czytać ich „od deski do deski” lecz można otworzyć na dowolnie wybranej stronie i przeczytać interesujący fragment. Należy zaznaczyć również, że książki o pasjach wydawane są w bardzo atrakcyjnej formie. Całostronicowe, pełne szczegółów ilustracje uzupełnione są otwieranymi okienkami, kopertami z których można wyciągnąć informacje. To kolejny kolejny element uatrakcyjniający czytanie.
Poniżej kilka przykładów pasjonujących książek: