Jeśli Twoje dziecko regularnie dostaje niechciane, obraźliwe maile lub smsy, jest usuwane z list znajomych na portalach społecznościowych, boi się chodzić do szkoły i unika znajomych być może jest ofiarą cyberbullingu.

Czym jest cyberbulling?

To specyficzny rodzaj przemocy szkolnej, cechujący się intencjonalnymi, powtarzalnymi aktami agresji, przy zachowaniu nierównowagi sił fizycznych, liczebnych lub psychicznych pomiędzy sprawcami a ofiarami.

Cyberbulling różni się on od innych form agresji elektronicznej przede wszystkim tym, że sprawca i ofiara znają się, zwykle uczą się w tej samej szkole lub mieszkają w pobliżu siebie. Agresorzy chętnie korzystają z tego sposobu nękania, ponieważ niejawność komunikacji online zapewnia im anonimowość, a często też nieograniczoną publiczność.

Wśród prześladowców dominują osoby, które są agresywne również offline. Czynienie innym krzywdy nie wywołuje w nich poczucia winy ani nie powoduje dolegliwości psychosomatycznych. Upokarzanie traktują jako rozrywkę lub manifestację siły, a nawet pewien rodzaj prestiżu, podnoszącego ich pozycję w grupie rówieśniczej. Zdarza się, że w swoją działalność wciągają inne osoby, tworząc kliki znęcające się dla zabawy nad wybraną koleżanką lub kolegą.

Rodzaje cyberbullingu

Do najczęściej stosowanych form cyberbullingu należą: prześladowanie – regularne przesyłanie obraźliwych lub ośmieszających e-maili lub smsów; kradzież tożsamości - podszywanie się pod ofiarę i rozsyłanie w jej imieniu nieprawdziwych wiadomości do innych uczniów lub nauczycieli; poniżanie - upublicznianie nieprawdziwych, upokarzających informacji lub materiałów, np. w postaci fotomontażu zdjęć lub sfingowanej opowieści; wykluczenie - niedopuszczenie lub celowe usunięcie z listy kontaktów danej osoby, np. w liście znajomych w portalu społecznościowym; upublicznianie tajemnic - udostępnianie osobom trzecim prywatnych materiałów ofiary, w jakich posiadane wszedł sprawca, takich jak zapisy rozmów, listy czy zdjęcia.

Konsekwencje doświadczania cyberbullingu

W doświadczenie cyberbullingu uwikłane jest ok. 15% uczniów. Skutki takiego stanu rzeczy są poważne i często dramatyczne. Badania, prowadzone na całym świecie, przynoszą spójne wyniki, wskazując na krótko i długoterminowe skutki bycia ofiarą cyberbullingu w postaci m.in.: depresji, lęku społecznego, obniżenia poczucia własnej wartości, zaburzeń psychosomatycznych (bóle głowy, bezsenność, lęk, brak apetytu, moczenie nocne) i myśli samobójczych. Doniesienia medialne również odnotowują tragiczne skutki doświadczania permanentnego prześladowania, czego przykładem jest aktualnie omawiana śmierć czternastolatki w Wielkiej Brytanii.

Jak się bronić?

Sposób reagowania poszczególnych osób na cyberprzemoc jest różny. Niektóre z ofiar podejmują agresywne działania rewanżowe wobec sprawców (counteraggresive), inne okazują się być bezradne i poddają się lękowi (helpless), a jeszcze inne starają się zachowywać obojętnie (nonchalant). Rodzaj podejmowanej strategii zależy od płci, osobowości, liczebności agresorów i możliwości uzyskania wsparcia ze strony innych. Wielu nastolatków doświadcza samotności, z różnych powodów nie mówi o problemie rodzicom ani nauczycielom, nie może też liczyć na wsparcie rówieśników, z których niektórzy mogą wzmacniać agresorów lub stawać się ich asystentami. Czasami pomoc przychodzi ze strony przyjaciół z klasy, którzy podejmują aktywną rolę obrońców. Niektórzy bronią się przed cyberbullingiem, korzystając w internecie ze sposobów blokowania niepożądanych wiadomości lub zgłaszając się po pomoc do odpowiedniej organizacji pozarządowej (np. helpline.org.pl; Fundacja Dzieci Niczyje – fdn.pl). Warto uważnie obserwować undergroundowe życie szkolne dzieci, by móc przyjść z pomocą i zareagować na czas.

Agnieszka Sokołowska-Kasperiuk

Opracowanie na podstawie: J. Pyżalski, Agresja elektroniczna i cyberbulling jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2012.