Nawyk to pewnego rodzaju zautomatyzowane działanie, które często nazywamy przyzwyczajeniem, nierzadko też nałogiem. Nawyki, przyzwyczajenia, czy też nałogi występują na różnym poziomie natężenia i mają rożny wpływ na nasze życie. Te automatyczne procesy potrafią porządkować nasze życie nawet w 90 procentach w ciągu dnia. Dlatego też nie przez przypadek mówi się, że „jesteśmy niczym więcej niż tylko sumą naszych nawyków”.
Aby prawidłowo rozumieć wpływ nawyku na nasze życie, musimy rozumieć różnicę między nawykiem, przyzwyczajeniem a nałogiem.
Przyzwyczajenie to rodzaj nawyku, nad którym mamy największą kontrolę. Przyzwyczajenie, w porównaniu z nałogiem i nawykiem, w najmniejszym stopniu oddziałuje na nasze życie. Do przyzwyczajeń zaliczamy zazwyczaj proste czynności: odkładanie torebki w określonym miejscu, wybieranie ulubionego kosmetyku, czy rodzaju chleba, jazda określoną trasą, czy określanie kolejności czynności higienicznych podczas kąpieli. Znaczenie tych czynności zazwyczaj jest drugorzędne i nie wpływa znacząco na nasze życie.
Nałóg to działanie, do którego czujemy wewnętrzny przymus. Czasem jest on tak silny, że nie jesteśmy w stanie go pokonać. Pod wpływem nałogu nasze reakcje pozostają poza kontrolą, działamy instynktownie w celu zaspokojenia danej potrzeby. Do nałogów zaliczamy oczywiście alkoholizm, palenie papierosów, jedzenie lub odmawianie sobie jedzenia, a także takie czynności jak oglądanie telewizji, czy granie w gry komputerowe. Nałogiem może stać się każde przyzwyczajenie, czy nawyk. Nałóg na bardzo wysokim poziomie oddziałuje na naszą codzienność. Niekiedy staje się tak silny, że dostosowujemy do niego całe swoje życie.
Nawyk to zautomatyzowane działanie, które pojawia się za każdym razem, gdy pojawia się wyzwalacz tego nawyku. Oznacza to, że w określonych sytuacjach postępujemy zgodnie z wykształconym wcześniej wzorcem. Nawyki bardzo często dotyczą spraw, które mają duże znaczenia dla naszego życia i przyszłości. Często dotyczą wydawania pieniędzy, czy zawierania znajomości. Nawyki są automatyczne, do ich wykonania nie wykorzystujemy świadomości, lecz podświadomość, oszczędzając w ten sposób zasoby pamięciowe naszego mózgu.
Aby powstał nawyk, musimy mieć do czynienia z określonymi elementami: wyzwalaczem, zwyczajem oraz nagrodą. Wyzwalacz nawyku to zdarzenie, które sprawia, że zaczynamy zachowywać się w dany sposób. Przykładem może być codzienne poranne bieganie. Jeżeli codziennie rano biegamy, to po pewnym czasie stanie się to naszym zwyczajem, będziemy rozumieć zalety takiego postępowania. Dopiero później nasz mózg będzie chciał to powtarzać ze względu na nagrodę (wyzwolenie endorfin i uczucie przyjemności). Wtedy będzie chciał tą czynność powtórzyć i poranne wstawanie będzie nierozerwalnie łączyło się z treningiem.
Dzięki zrozumieniu mechanizmu nawyku jesteśmy w stanie nad nim zapanować. W ten sposób możemy stworzyć w swoim życiu pozytywne nawyki lub zrozumieć te negatywne i próbować je zmienić. Możemy np. wytworzyć u siebie nawyk wieczornego czytania, wczesnego wstawania lub codziennego treningu. Pozytywne schematy postępowania mogą pomóc w stworzeniu nawyków, które umożliwią uzyskanie większej wydajności pracy, np. pozbawiając się rozpraszaczy (media społecznościowe, rozrywka, podjadanie itp.), lub też pomogą w nauce i lepszym wykorzystywaniu czasu w ciągu dnia.
Autor: Izabela Soniak
Zobacz też: Nawyki naszego dziecka. Kiedy mogą nas niepokoić?
