Co znajdziemy na najsłynniejszych obrazach świata? Kogo one przedstawiają? Odpowiedź jest prosta: wizerunki władców, dworzan, arystokratów, wielkich dam, wielkich mężów... A czy ktoś słyszał o wybitnym płótnie wyobrażającym dumnego Króla Puszczy? Albo piękną Panią Żabę z kolczykiem? Hm... Czyżbyśmy niezbyt dokładnie poznali historię sztuki?
Znamy przecież wielkie malarskie arcydzieła mistrzów: da Vinci, Durera, Vermeera, Rembrandta. Podziwiamy obrazy w galeriach sztuki, muzeach i na kartach albumów. Uważamy, że człowiek to najmądrzejsze stworzenie na ziemi: takie dumne, odważne, inteligentne i zaradne... Słowem: człowiek pępkiem świata! Zaraz, zaraz... A który przyjaciel nigdy nie zdradzi? Pies! A która istota na pewno nie zawiedzie w zimny, samotny wieczór? Kot! A jak się nazywa słynny przyjaciel dzieci, który mieszka w lesie, ale ma bardzo ludzkie potrzeby i marzenia? Kubuś Puchatek! Czy to nie nie daje do myślenia naszym egoistycznym ambicjom i wyobrażeniom?
Autor Wielkiej księgi portretów zwierząt odkrywa nowe karty w dziejach historii malarstwa. Z urzekającą powagą i łagodną ironią rekonstruuje dzieje powstania kolejnych obrazów, których głównymi bohaterami są: Lew, Pawian, Pingwin, Krowa, Owca, Żaba, Gronostaj, Hipopotamica, Królica... Analizowane są malarskie szczegóły, kwestie kolorystyki i perspektywy, cechy osobowości modeli, a niekiedy... towarzyskie sensacje i anegdoty związane z poszczególnymi postaciami uwiecznionymi w pracowniach mistrzów. Przy okazji dowiemy się czegoś więcej o czasach współczesnych malarzom, o ludzko-zwierzęcych pokrewieństwach, o zagadkach dworu, o intrygach, podstępach, nadziejach i uczuciach...
Przyjrzyjmy się na moment równie słynnej, jak pięknej Żabie z Kolczykiem. Komentarz do zachwycającego niderlandzkiego dzieła autor rozpoczyna takimi słowami: Czy to żaba w welonie i z kolczykiem? Dlaczego musi to być właśnie żaba z kolczykiem, skoro żaby nie mają uszu? Aby odpowiedzieć na te filozoficzne pytania, trzeba zaznajomić się z pewnymi aspektami życia niderlandzkich malarzy drugiej połowy XVII wieku. Czy zagadka zostaje rozwiązana? Odpowiedzi trzeba poszukać w książce, która wyjaśnia również tajemnicę przesławnego arcydzieła "Owca z perłą". I wiele innych, fascynujących tajemnic...
Adam Buszek