Powstanie opatowskich lochów wiązało się ze wzrostem znaczenia Opatowa i jego położeniem: krzyżowały się tu szlaki kupieckie ze Śląska i Krakowa do Wielkopolski, na Pomorze i Ruś Halicką.

Okres prosperity przypadał zwłaszcza na czasy kanclerza Krzysztofa Szydłowieckiego - właściciela Opatowa. Opasanie murami miasta ograniczało możliwość budowy nowych budynków, a piwnice już istniejące nie wystarczały rozwijającym się składom kupieckim i pracowniom rzemieślniczym. Dlatego też kupcy i mieszczanie zaczęli "schodzić" pod I kondygnację piwnic - tak powstawał II i III poziom piwnic, które nie miały regularnego charakteru i często budowane były bez obudowy, na co pozwalały własności gruntu lessowego. Opracowana współcześnie inwentaryzacja wykazała, że powstawały one często w dość chaotyczny sposób.

Piwnice służyły nie tylko do przechowywania towarów, ale i do celów obronnych. Chroniła się w nich ludność miasta w razie niebezpieczeństw, np. podczas szczególnie częstych najazdów.

Zwiedzanie piwnic, tworzących trzypiętrowy labirynt, dostarczy dzieciom dreszczyku emocji.