Historia zbiorów muzealnych w Łowiczu sięga przełomu XIX i XX wieku i jest związana z postacią Władysława Tarczyńskiego (1845 - 1918), kolekcjonera i społecznika, który tworzone przez siebie zbiory udostępnił w 1905 r. publiczności pod nazwą "Zbiorów Starożytności".

W roku 1907 kolekcja Władysława Tarczyńskiego została przekształcona w "Muzeum Starożytności i Pamiątek Historycznych" otrzymując własny statut, zatwierdzony przez władze administracyjne. Jednocześnie ekspozycja została przeniesiona z prywatnego mieszkania do pomieszczeń przekazanych na ten cel przez Zarząd Straży Ogniowej Ochotniczej, której W. Tarczyński był aktywnym działaczem. Muzeum rozwijało się szybko, do wybuchu I wojny światowej posiadało ponad 3200 eksponatów wraz z biblioteką.

W roku 1948 kolekcje obu muzeów zostały przejęte przez Muzeum Narodowe w Warszawie tworząc jego Oddział (do 1 kwietnia 1995 r.). Połączone zbiory otrzymały nową siedzibę w odbudowanym gmachu pomisjonarskim fundacji Kardynała Michała Radziejowskiego z 1689 r.

Dział historii miasta i regionu im. Władysława Tarczyńskiego ma układ chronologiczny. Otwiera go ekspozycja archeologiczna, obrazująca wszystkie epoki począwszy od schyłkowego paleolitu po okres nowożytny. Wystawę historyczną zamyka sala poświęcona okresowi od pierwszych dni odzyskania niepodległości (11.XI.1918) po II wojnę światową.

Spośród kilkunastu tysięcy obiektów w zbiorach Muzeum w Łowiczu ponad połowę stanowią eksponaty etnograficzne z terenu Księstwa Łowickiego. Najstarsza część tej kolekcji pochodzi ze zbiorów Anieli Chmielińskiej, wielkiej miłośniczki i badaczki regionu.

Wystawa etnograficzna, zajmująca drugie piętro muzeum, prezentuje wszystkie aspekty kultury ludowej grupy etnicznej zwanej Księżakami Łowickimi. Bardzo barwne wystawy dotyczące folkloru ziemi łowickiej. Wzrok pociech przyciągną wspaniałe stroje i wielobarwne wycinanki.