Użyte w artykule zdjęcia pochodzą z serwisu Wikipedia: pl.wikipedia.org

Kurka wodna

Ptak amfibia. Kurka porusza się z łatwością zarówno po lądzie, jak i po wodzie. Najczęściej widzi się ją spacerującą nad brzegiem rzeki lub stawu. Czasami w poszukiwaniu pożywienia oddala się także na pola, łąki i do ogrodów. Zdarza się, że kurka wodna buduje gniazdo w pobliżu niewielkiego zbiornika wodnego znajdującego się w parku, zwykle jednak czyni to na brzegach wolno płynących rzek lub wód stojących. Bardzo licznie występuje w jeziorach. Rzadziej spotykana jest na małych stawach. Gdzieniegdzie oswoiła się prawie tak jak łabędzie i bez obawy pozwala spacerującym zbliżać się do siebie.

Zawsze przystosowana. Kurka wodna wykorzystuje każdą okazję, aby nie wysilając się zbytnio, zdobyć coś do jedzenia. Zimą przebywa na osadnikach ścieków lub na oparzeliskach. W jadłospisie kurki wodnej przeważa pokarm roślinny (nasiona, owoce, młode pędy sitowia, pałek, rdestnicy, grążeli, jaskrów oraz rzęsy wodne), ale zjada ona również ślimaki wodne (błotniarki, zatoczki) lub naziemne (pomrowiki), a także robaki, pająki, owady i kijanki.

Długość: 32 cm

Ciężar: 250-300 g
Czas wysiadywania jaj: 19-22 dni
Długość życia: 9 lat (na wolności)

Samiec, w ciągu 3-5 dni, buduje gniazdo wśród przybrzeżnej roślinności lub pływających gałęzi. Legowisko ma kształt stosu, usłanego z liści irysów i trzciny, wymieszanych z suchymi źdźbłami traw, dostarczanych przez samicę. Pomimo że pisklęta potrafią chodzić zaraz po wykluciu, jeszcze przez kilka dni pozostają w gnieździe i karmione są przez rodziców. Dorosłe ptaki donoszą im pożywienie jeszcze przez 3-4 tygodnie od momentu, kiedy małe rozpoczynają samodzielne łowy. Czasem młode z pierwszego lęgu pomagają rodzicom w karmieniu piskląt z drugiego wylęgu. Kiedy potomstwu zagraża niebezpieczeństwo, rodzice chwytają je dziobem i przenoszą w inne miejsce.

Wydra

Czterokilogramowa zdobycz. Wydra zawsze miała opinię wielkiego żarłoka. Uważano, że zjada dziennie tyle pożywienia, ile sama waży. Jednak badania tego nie potwierdziły. Trzymając wydrę w niewoli, stwierdzono, że może ona pochłonąć od 5 do 9 kg ryb w ciągu tygodnia. Rosyjscy, angielscy i skandynawscy badacze wykazali, że zjada tylko od 1 do 1,5 kg ryb, co stanowi 15% wagi jej ciała. Najczęściej poluje na pstrągi, węgorze, karpie, szczupaki i leszcze. Większość złowionych przez nią ryb mierzy od 10 do 20 cm, czasem 50. Najcięższa odnotowana zdobycz ważyła aż 4 kg! Wydra nie gardzi też żabami, owadami, wodnymi gryzoniami, kijankami, skorupiakami (rakami i innymi), jak również zwierzętami złowionymi na brzegu rzeki (robakami, kaczkami, łyskami i perkozami). Kiedy zdobycz jest duża, zdarza się, że nie zjada jej w całości.

Długość: 65-77 cm (+39-43-centymetrowy ogon)
Ciężar: 6-16 kg
Długość życia: 15 lat (w niewoli)

Ogon jako "śruba napędowa". Kłusownictwo, bezustanne niepokojenie zwierząt i zanieczyszczenie środowiska – to główne przyczyny wymierania tego drapieżnika, jedynego, który przystosował się w Europie do życia wodnego. Obecnie wydra występuje bardzo rzadko i w niektórych krajach europejskich objęta jest całkowitą ochroną. Jej sierść jest bardzo gęsta – na 1 cm kwadratowy skóry na brzuchu mieści się nie mniej niż 45000-50000 włosów. Nieprzemakalne futro tworzą długie i sztywne włosy oraz warstwa bardzo krótkiego, przylegającego do ciała meszku. Mokra sierść, posklejana w kępki, wygląda jak kolce, jednak kiedy tylko zwierzą otrząśnie wodę, wygładza się i szybko wysycha. Gruby i umięśniony ogon to jakby śruba napędowa. Rolę steru spełniają tylne łapy, które umożliwiają zwierzęciu manewrowanie w wodzie. Dyskretna wydra prowadzi nocny tryb życia. Żadnym dźwiękiem nie zdradza swojej obecności. Jedynie zaniepokojona lub pobudzona w okresie godowym, przypadającym w marcu, wydaje z siebie gwizdy.

Ważka

Niebezpieczna łowczyni. Wyposażone w oczy złożone, liczące u niektórych gatunków 10000 pojedynczych oczek, ważki polują na inne owady, które dostrzegają z odległości około 1,5 m. Żagnica, wielka ważka żyjąca nad brzegiem stawów i rzek, w ciągu 2 godz. może zjeść nawet 40 much! Ważki poruszają skrzydłami w tempie 30 razy na sekundę i osiągają prędkość 25 km/h. Samice niektórych gatunków często polują z dala od wody. W okresie rozrodu wracają w jej pobliże, gdyż tylko w wodzie mogą się rozwijać ich larwy. Dorosłe ważki nie żyją długo, na przykład świtezianka tylko tydzień lub dwa, a żagnica 2 lub 3 miesiące. Okres rozwoju ich larw trwa od 2 miesięcy do 5 lat!
Dorosłe ważki spotyka się nad brzegami wód od maja do października. W czasie niepogody chowają się pod liśćmi, na roślinach, wśród których także spędzają noce. Kiedy jest ładna pogoda, latają bez przerwy, polując na owady. Niektóre samce bronią swojego terytorium i odpędzają intruzów.

Długość: 30-35 mm, zależy od gatunku
Długość życia: różna

Żarłoczne larwy. Rozwój ważek odbywa się z przeobrażeniem niezupełnym – nie ma tu stadium poczwarki. Ze złożonych w lecie jaj, wiosną następnego roku wykluwają się larwy, mierzące 2-3 mm długości. Już od samego początku są bardzo żarłoczne i zjadają żywe zwierzęta. Rozwijają się pod wodą, oddychają za pomocą skrzelotchawek umieszczonych na końcu odwłoka lub w jego wnętrzu. Linieją, to znaczy zmieniają naskórek, aż 10 razy, po trzeciej lub piątej wylince pojawiają się zawiązki skrzydeł. Ważki mają wielu wrogów wśród ptaków – często padają łupem sokołów, dla których złapanie ważki nie stanowi żadnej trudności. Pomimo ciemnego ubarwienia larwom, żyjącym na dnie, nie udaje się ujść uwadze bączka czy czapli.

Bóbr

Lepszy od drwala. Bobry żyjące na terenach południowej Norwegii w ciągu miesiąca ścinają średnio 12-47 drzew należących do 26 gatunków. Większość z nich ma średnicę 1-15 cm. Bóbr zdolny do przegryzienia 60-centymetrowego pnia dębu, najczęściej zadowala się jednak małymi drzewami, ścinając je w rekordowym tempie. Wystarcza mu 30 sekund, aby przeciąć gałąź osiki mającą 6 cm. Pień drzewa, podgryziony ukośnie dookoła, wygląda jak 2 złączone wierzchołkami stożki. Łamie się i przewraca, ale kierunku jego upadku bóbr nie potrafi przewidzieć. Ten wielki gryzoń, tworząc sztuczne jeziora, zmienia całkowicie wygląd otoczenia, w którym żyje. Powstałe zbiorniki wodne przyciągają ptaki i niektóre gatunki ryb. Rozwijają się w nich również rośliny bagienne. Zamieszkujące tam liczne owady (ważki, mustyki) stanowią źródła pożywienia ryb. Niegdyś bobry występowały na obszarze całej Europy środkowej, Azji i Ameryki Północnej (z wyjątkiem obszarów zachodnich). W Europie gryzoń ten prawie całkowicie wyginął, ale od kilkudziesięciu lat na niektórych terenach usiłuje się go wprowadzić na nowo.

Długość: 1 m (+ 30 centymetrowy ogon)

Ciężar: 20-30 kg, czasem więcej

Długość życia: 15-20 lat

Czas trwania ciąży: 3 miesiące

Stosy z gałęzi.  Bóbr jest zwierzęciem roślinożernym. Latem odżywia się trawami, korzeniami, kłączami grzybieni, skrzypami, trzciną, sitowiem, gałęziami wierzby, topoli i osiki, z których objada korę oraz wyjada miękkie części. Na zimę gromadzi gałęzie, przede wszystkim wierzbowe, które przechowuje pod wodą ułożone w stos mierzący nieraz 18 m długości i 1 m szerokości. Jeśli gałęzie lub pnie są zbyt długie, bóbr tnie je na 1- lub 2-metrowe kolce, które następnie transportuje do wody, nieraz nawet z dużej, przewyższającej 100 m odległości.
Spośród innych gryzoni bobry wyróżniają się silnym instynktem rodzinnym. Samiec i samica łączą się w parę na całe życie, a młode opuszczają rodziców dopiero po upływie 2 lub 3 lat. Rodzina składa się przeważnie z 5 osobników. Miot, jeden w ciągu roku, liczy 2- 5 małych.

Pluszcz

Wodoszczelny ptak. Pluszcz to jedyny ptak wróblowaty przystosowany do życia wodnego. Potrafi niestrudzenie nurkować setki razy dziennie. Każdego dnia spędza pod wodą prawie 2 godziny, pokonując trasę około 2 km. Jedną czwartą czasu poświęca na odpoczynek i czyszczenie upierzenia, tworzącego prawdziwy "wodoszczelny kombinezon", po którym woda spływa, nie przenikając do środka. Pozostałą część dnia pluszcz przeznacza na szukanie pożywienia, gdyż ma niezły apetyt. Dzienna racja wynosi około 78,5 g, co stanowi 100-120% ciężaru ciała.

Długość: 17,5 cm

Ciężar: 60 g

Rozpiętość skrzydeł: 30 cm

Czas wysiadywania jaj: 16 dni

Długość życia: 8 lat (na wolności)

Mieszkaniec gór. Pluszcz żyje przede wszystkim w górach, nad brzegami czystych i bystrych strumieni i potoków. Na nizinach występuje coraz rzadziej ze względu na częste zanieczyszczenie dużych rzek. Ptak ten jest przywiązany do miejsca, w którym żyje i nigdy się od niego nie oddala. Jest doskonale przystosowany do życia, jakie prowadzi: ma bardzo gęste upierzenie i grubą warstwę puchu, które chronią go przed zimnem. Kiedy się zanurza, cienka przegroda zamyka jego nozdrza, zapobiegając utopieniu się ptaka. Z łatwością pływa i nurkuje, pomagając sobie krótkimi skrzydłami i ogonem.
Pluszcza spotyka się w Europie, Azji i północnej Afryce. Cztery inne gatunki zamieszkują Amerykę, od Alaski po Argentynę. Wszystkie mają podobne zwyczaje i sylwetkę, różnią się tylko barwą upierzenia. Krzyk pluszcza, krótki, ale dźwięczny, jest głośniejszy od szumu wody w strumieniu. Jego śpiew nie jest ani trochę melodyjny. Pluszcz żywi się głównie owadami wodnymi, na przykład chruścikami, jętkami i widelnicami oraz ich larwami. Poluje na małe ryby, a także drobne skorupiaki denne, zwłaszcza kiełże. Jadłospis uzupełniają pająki, robaki i drobne mięczaki.

 Opracował: Paweł Wiśniewski

Użyte w artykule zdjęcia pochodzą z serwisu Wikipedia: pl.wikipedia.org