Edukacja

Kategorie

Ptaki - dziwaki

Użyte w artykule zdjęcia pochodzą z serwisu Wikipedia: pl.wikipedia.org

Słonecznica

Dziwny krewniak żurawia. Słonecznica jest niewielkim, smukłym, długonogim ptakiem, przypominającym nieco swym wyglądem małą czaplę lub też wodnika. Jest jedynym przedstawicielem rodziny spokrewnionej z żurawiami. Prowadzi skryty tryb życia i zamieszkuje amerykańskie lasy tropikalne od południowego Meksyku do Boliwii i środkowej Brazylii. Żyje zarówno na terenach nizinnych, jak i w górach do wysokości 1000 m n.p.m. Przebywa pojedynczo lub parami nad rzekami i strumieniami przecinającymi puszczę oraz nad śródleśnymi bagnami. Jej sposób poruszania się jest bardzo oryginalny. Wolno kroczy po błotnistym gruncie lub po kamieniach nad górskimi strumieniami, stawiając każdy krok jakby z wielkim wahaniem. Żywi się owadami, pająkami, małymi skorupiakami, czasem rybkami. Zbiera je z powierzchni wody lub chwyta wyrzucając błyskawicznie dziób do przodu, tak jak czynią to czaple.
Słońca na skrzydłach. Słonecznica wydaje się ptakiem skromnie ubarwionym. Dzięki maskującemu upierzeniu jest niemal niezauważalna w zacienionym gąszczu leśnym. Jej upierzenie kryje jednak niespodzianki. Zaniepokojony ptak rozpościera skrzydła i ukazuje jaskrawy wzór na ich końcach. Owalne rdzawokasztanowate plamy otoczone płowopomarańczowym polem jarzą się na skrzydle niczym zachodzące słońce na tle nieba rozświetlonego przedwczesną poświatą. Podczas toków ptak dodatkowo stroszy całe upierzenie, rozpostarte skrzydła pochyla do przodu, podobnie jak rozchylony wachlarzowato ogon i wówczas całe ciało tworzy półokrąg z dwiema jaskrawymi plamami po bokach i głową pośrodku. Wygląda wtedy niczym wielki, barwny motyl.

Trzewikodziób

Monstrualny dziób. Pod względem rozmiarów dzioba żaden ptak nie może równać się z trzewikodziobem. Jego dziób jest wyjątkowo masywny i kształtem przypomina wielki trzewik, co nadaje głowie karykaturalny wygląd. Dawniej przypuszczano, że ptak ryje nim w mulistym dnie płytkich zbiorników wodnych, nie zostało to jednak potwierdzone podczas badań terenowych. Okazało się, że ptak wypatruje zdobycz, dziobem jedynie wydobywa ją. Poluje czatując nieruchomo lub brodząc wolno w wodzie. Gdy spostrzeże ofiarę, odchyla głowę i całe ciało, dziób jest wtedy skierowany w dół, i z wielkim impetem uderza nim w wodę. Często wraz ze zdobyczą chwyta kępy roślinności, których pozbywa się ruszając żuchwą na boki. Czasem przed połknięciem ofiary obcina jej głowę ostrymi krawędziami dzioba. Żywi się rybami żyjącymi w płytkich, mulastych wodach (głównie dwudysznymi i pielęgnicami), a także żabami, wodnymi wężami, młodymi żółwiami, a nawet małymi krokodylami.
Samotnik. Trzewikodzioby są samotnikami i nawet partnerzy z jednej pary unikają się wzajemnie i żerują zawsze oddzielnie na przeciwnych krańcach terytorium. Poszczególne pary gnieżdżą się w dużym rozproszeniu na rozległych bagnach porośniętych głównie papirusami i trzciną.
Dzięki rozmiarom dzioba (około 19 cm długości i prawie tyle samo szerokości) ptak ma wyjątkowo dużą paszczę. Jego wierzch jest wzmocniony rogową listwą i zakończony hakowatym paznokciem. Ostre krawędzie umożliwiają kawałkowanie pokarmu dla piskląt. Ptak przed zjedzeniem zdobyczy zazwyczaj obcina jej głowę.

Wężówka

Wszechstronne zdolności. Wężówka jest ptakiem wszechstronnym. Doskonale pływa, przy czym potrafi zanurzyć całe ciało wystawiając ponad wodę tylko głowę i szyję. Wygląda wtedy jak pływający wąż – stąd pochodzi jej nazwa. Znakomicie nurkuje, lecz czyni to inaczej niż wszystkie ptaki wodne. Zanurza się powoli niczym łódź podwodna i nie ściga ryb, lecz czatuje na nie pod wodą. Często zanurzona rozpościera skrzydła i ogon, tworząc w ten sposób zacienione miejsce, które zwabia ryby. Gdy zobaczy ofiarę, prostuje nagle wygiętą esowato szyję, i przebija jej bok ostrym dziobem niczym harpunem. Wynurzona na powierzchnię wody, gwałtownie zsuwa rybę z dzioba, podrzuca ją w górę i połyka. Po polowaniu wężówka suszy namoknięte skrzydła rozpościerając je na słońcu. Wężówki są bardzo ostrożne. „Wymyśliły” nawet oryginalny sposób uniknięcia napastnika. Otóż zaskoczone niespodziewanie spadają do wody, jakby martwe. Ptaki te dość ciężko podrywają się do lotu, latają jednak świetnie. Chętnie krążą i szybują wykorzystując wznoszące prądy powietrza.

Samotnie lub w koloniach. Wężówki gniazdują kolonijnie często wraz z innymi ptakami wodnymi: kormoranami, czaplami, ibisami. Czasami pojedyncze pary tworzą luźne grupy lub wręcz gnieżdżą się samotnie. Gniazdo buduje samica z materiału przynoszonego przez samca, a zdarza się, że para – korzystając z nieobecności właścicielki – zajmuje gniazdo czapli.

Kea

Drapieżna papuga. Kea pod kilkoma względami wyróżnia się wśród papug i nie przystaje do naszych wyobrażeń o tych ptakach. Jest skromnie, oliwkowozielono ubarwiona i jedyne jej ozdoby to ciemnoczerwony kuper i spód skrzydeł. Krępym ciałem i hakowato zagiętym dziobem przypomina ptaka drapieżnego. Kea całe życie spędza na wysokogórskich łąkach powyżej granicy lasu. W górach niełatwo zdobyć pokarm i jeszcze do niedawna kea zadowalała się wszystkim, co udało jej się znaleźć: owocami, pączkami, liśćmi górskich roślin i drobnych bezkręgowcami. Niedawno papugi te odkryły, że w górach istnieje obfite źródło pokarmu w postaci stad owiec wypasanych na górskich halach. Ptaki nauczyły się zjadać mięso padłych zwierząt, a niektórzy uważają, że papugi atakują osłabione, a nawet zdrowe owce, którym wyszarpują z grzbietów kęsy mięsa.

Z tego powodu kea była tępiona przez hodowców owiec i ocenia się, że z ich rąk zginęło co najmniej 150000 papug. Obecnie występują one tylko miejscami na Wyspie Południowej Nowej Zelandii.
Kea jest dobrze przystosowana do życia w surowym, górskim klimacie. Potrafi przetrwać w górach zimę i jest jedyną papugą, którą można spotkać na śniegu. Gniazdo umieszcza na ziemi w zagłębieniu skalnym, a do lęgów przystępuje pod koniec zimy. Świeżo wyklute pisklę pokryte jest długim, sutym puchem, chroniącym je przed zimnem. Młode przebywają w gnieździe przez 3 miesiące.

Hoacyn

Tajemnicze pokrewieństwo. Hoacyn to pod wieloma względami ptak nietypowy. Do dzisiaj ornitolodzy nie są zgodni, z jaką grupą ptaków jest on najbliżej spokrewniony. Do niedawna uważano, że hoacyn jest krewniakiem kuraków, które przypomina zarówno wyglądem, jak i dużym wolem, gdzie gromadzi i rozdrabnia pokarm. Obecnie przeważa pogląd, że jest on spokrewniony z kukułkami.
Żywy „praptak”. Hoacyny gniazdują w koloniach w różnych porach roku. Zbudowane z gałązek gniazdo jest umiejscowione zawsze nad wodą, na wysokości 2-6 m. Pisklęta po wykluciu pozostają w nim przez kilka tygodni, są jednak żądne przygód i często opuszczają gniazdo. Sprawnie wspinają się po gałązkach używając do tego zarówno łap, jak i skrzydeł oraz dzioba. Niezwykle pomocne okazują się mocne pazury znajdujące się na pierwszym i drugim palcu kończyny przedniej, dzięki nim pisklę posługuje się skrzydłami niczym rękami. Cechą tą hoacyn przypomina dawno wymarłego przodka ptaków zwanego praptakiem. Nic więc dziwnego, że dawniej uważano hoacyna za gatunek bardzo prymitywny lub wręcz za żyjącego potomka praptaka. W rzeczywistości pazury wykształciły się, by ułatwić mu poruszanie się w gąszczu roślinności, co świadczy raczej o wysokiej specjalizacji gatunku.

Wdówka rajska

Konkursy śpiewaków. Wdówka zamieszkuje otwarte, luźno zadrzewione tereny w całej Afryce, unika jedynie pustyń i puszcz. Spośród 14 gatunków wdówek najbardziej efektowna jest wdówka rajska. Samiec ma bardzo długie środkowe sterówko ustawione pionowo w stosunku do reszty ogona, którego całkowita długość przekracza znacznie długość ciała. Kilka ras wdówki rajskiej, różniących się długością i kształtem ogona, występuje na sawannach od Senegalu do Somalii i Afryki Południowej. Zwyczaje lęgowe tych ptaków są równie interesujące, jak ich wygląd. W okresie lęgowym grupa samców zajmuje wybrane drzewa, z których śpiewają przez cały dzień. Skromnie ubarwione samiczki odwiedzają kolejno wszystkich śpiewaków i wybierają spośród nich najlepsze. Również inne samce wizytują najpopularniejszego samczyka i usiłują naśladować jego śpiew, by zyskać uznanie partnerki. Oprócz popisów wokalnych każdy samczyk wdówki rajskiej wykonuje nad swym terytorium efektowny lot godowy, podczas którego prezentuje swój okazały ogon.
Wszechstronne naśladownictwo. Wdówki są pasożytami lęgowymi, a więc podrzucają swe jaja innym ptakom. Są w tym względzie bardzo wyspecjalizowane i każdy gatunek wdówki porzuca jaja jednemu lub kilku gatunkom astryldów. Samce wdówek mają wielkie zdolności naśladowania śpiewu gatunku, na którym pasożytują, i potrafią dopasowywać swój śpiew do lokalnych „dialektów” astrylda. Umiejętności tej uczą się jako pisklęta od przybranych rodziców podczas pobytu w gnieździe. Samica podrzuca swe jaja temu gatunkowi ptaka, którego śpiew przypomina piosenkę wykonywaną przez partnera. Do jednego gniazda samiczka podrzuca po 3-4 jaja lub rozkłada je pojedynczo do kilku gniazd.