Czy wychowanie dzieci jest uniwersalne kulturowo? Czy w każdym zakątku świata stosuje się te same metody wychowawcze? Okazuje się, że nie, a niektóre zachowania rodzicielskie są naprawdę zaskakujące.

Majowie historycznie kojarzeni są z koczowniczym ludem, który (jako jedyny w Mezoameryce) znał podstawy astronomii, matematyki oraz w pełni rozwinięte pismo. Zajmował się także obserwacją planet Układu Słonecznego. Obecnie jest to grupa ludów indiańskich zamieszkujących południowo-wschodni Meksyk, zachodni Honduras, Belize i Gwatemalę. Posługują się językami z rodziny maya.

Rodziny w większości funkcjonują w modelu tradycyjnym, są zazwyczaj liczne i cechują się hierarchią płci i wieku. Mężczyźni i kobiety mają wyraźny podział obowiązków, który widoczny jest już od najmłodszych lat. Edukacja dzieci majańskich trwa najczęściej do szkoły podstawowej. Szczególnie odnosi się to do dziewczynek, które są przeznaczone do bycia dobrymi żonami i matkami. Wychodzą za mąż często przed ukończeniem 20. roku życia. 

Najczęściej dzieci majańskie spędzają czas z członkami rodziny, w tym z rodzeństwem i innymi dziećmi w rodzinie. Relacje z rówieśnikami spoza rodziny są rzadkością. Życie rodziny nie skupia się wokół zachcianek i potrzeb dzieci, ale wokół zajęć rodziców. Dzieci od najmłodszych lat (często od drugiego roku życia) uczestniczą w życiu społecznym i w aktywnościach rodziców. Odbywa się to oczywiście w ramach ich możliwości i kompetencji. Ten sposób wychowania, który stawia w centrum rodzica, pozwala dzieciom rozwinąć umiejętność skupiania uwagi na wielu rzeczach jednocześnie. Także dorośli przejawiają tzw. „uwagę kolibrów”. Potrafią śledzić kilka aktywności naraz.

Dzieci cechuje niezależność w wyborze swoich zajęć i aktywności. Mogą kierować się zainteresowaniami czy własną motywacją. Znaczącą rolę odgrywa również świadomość ograniczeń czy oczekiwań wynikających z kultury. Rodzice nie organizują dzieciom czasu wolnego, nie ingerują także w istotne decyzje, na przykład te związane z edukacją czy leczeniem. Dzieci natomiast nie szukają uwagi rodziców.

Do obowiązków matki należą karmienie i pielęgnacja. Odpowiedzialność za inne istotne do przeżycia czynności (takie jak kąpanie, ubieranie, dbanie o toaletę) spoczywa na starszych dzieciach. Trzylatki i czterolatki potrafią już dbać o te podstawowe czynności, ale nadal podlegają matczynej kontroli. Natomiast pięciolatki powinny być już zupełnie samodzielne w tym zakresie. Decyzje na temat pory jedzenia, spania, higieny i ubioru należą całkowicie do nich. Matki nie kontrolują ich już przez cały czas, więc powinny one dbać o swoje bezpieczeństwo i być świadome zagrożeń.

Znaczącą aktywnością dzieci, której poświęcają sporo czasu, jest obserwacja ludzi, czynności i rzeczy. Z tej obserwacji czerpią wiedzę na temat tego, co dzieje się w wiosce, a także na temat tego jak powinny się zachowywać. Zazwyczaj działanie nie bywa jednak następstwem obserwacji. Dzieci nie inicjują rozmów z dorosłymi, jeśli nie zostały o nic zapytane. Rozmowa, a tym bardziej bieganie i hałasowanie, są czynnościami zakłócającymi pracę dorosłych, dlatego dzieci nie powinny przejawiać takich zachowań. Także dorośli nie zachęcają do rozmowy i nie mówią do dzieci. Wyjątkami są sytuacje, w których należy wydać podopiecznym jakieś polecenia. Częściej i chętniej dzieci rozmawiają ze swoimi rówieśnikami, o ile ich rozmowa nie zaburza zajęć czy uroczystości dorosłych.

Zabawa nie jest główną aktywnością dzieci, ale jest znacząca dla maluchów w wieku od 1 roku do 5 lat. Małe dzieci (od 1 roku do 2 lat) nie bawią się z rówieśnikami czy innymi dziećmi. Zazwyczaj do zabawy używają przedmiotów codziennego użytku. Później coraz częściej spędzają czas z rówieśnikami. Pojawia się więcej zabaw ruchowych, jednak nadal przedmioty są głównym obiektem zabaw. Dzieci czerpią inspirację do zabawy z życia dorosłych naśladując ich codzienne zajęcia. Zabawa jest tolerowana przez dorosłych, jeśli pociechy nie przeszkadzają im w pracy. Jednak rodzice nie zachęcają dzieci do zabawy i nie współuczestniczą w niej. Nie traktują tej aktywności jako ważnego czynnika rozwojowego. Ojcowie rzadziej akceptują zabawę, ponieważ jest przeciwieństwem pracy.

Praca w społecznościach majańskich jest niezwykle istotna. Nie stanowi głównej aktywności dzieci, ale maluchy pomagają w obowiązkach, np. dbają o ogród, opiekują się rodzeństwem, robią zakupy. Taka pomoc dorosłym jest dla dzieci powodem do dumy i okazją do zdobycia nowych umiejętności.