Badania dla kobiet w ciąży uwzględniają zarówno kontrolę stanu zdrowia przyszłej mamy, jak i rozwijającego się płodu. Niektóre z nich są obowiązkowe, a inne – rekomendowane, w zależności od wieku kobiety, chorób wykrytych u niej jeszcze przed ciążą oraz innych czynników. Co warto wiedzieć o badaniach prenatalnych? Które z nich można wykonać w ramach NFZ? Kiedy należy je przeprowadzić?

 

Jakie badania przysługują kobiecie w ciąży na NFZ?

 

W Polsce zarówno prowadzenie ciąży, jak i wykonywane w jej trakcie badania, a także przygotowanie do porodu i sam poród mogą być realizowane w ramach refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia. Koszyk badań jest dość szeroki i obejmuje:

 

• kontrolne wizyty u ginekologa (od około 2 do 4 wizyt na każdy trymestr ciąży – chyba, że lekarz stwierdzi konieczność częstszych badań);
• badania USG – w ciąży fizjologicznej wykonywane są 3 razy, 1 raz w każdym trymestrze;
• badania laboratoryjne krwi, moczu, jeśli jest to konieczne – również kału, wymazy z pochwy, cytologia i inne;
• badania przesiewowe w kierunku wad genetycznych płodu, w przypadku zaistnienia czynników ryzyka - w tym test podwójny (test PAPP-A) i/lub amniopunkcję, kordocentezę czy też biopsję kosmówki.

 

Oczywiście wymienione powyżej rodzaje badań i wizyt są przykładowymi świadczeniami, jakie kobieta w ciąży może uzyskać w ramach NFZ. Co istotne – jeśli lekarz prowadzący stwierdzi jakiekolwiek nieprawidłowości, wówczas dalsze badania diagnostyczne niewymienione powyżej (takie echo serca płodu, tomografia komputerowa i wiele innych), również będą wykonywane „na NFZ”. Więcej na temat badań dla kobiet w ciąży znajdziesz na https://www.synevo.pl/badania-w-ciazy/.

 

Inwazyjne i nieinwazyjne badania prenatalne

 

Wiele kobiet, które wkrótce zostaną mamami, w kontekście badań prenatalnych styka się z określeniami „badania inwazyjne” oraz „badania nieinwazyjne”. Warto wiedzieć, czym się różnią i kiedy się je wykonuje, by móc dobrze się do nich przygotować i zminimalizować stres związany z ich przeprowadzeniem.

 

• Prenatalne badania nieinwazyjne to badania, podczas których nie występuje ryzyko poronienia. Zalicza się do nich między innymi test podwójny (test PAPP-A), w trakcie którego zestawienie parametrów płodu widocznych w USG z parametrami z krwi matki pomaga oszacować ryzyko wystąpienia trzech najczęstszych trisomii (T13, T18, T21). Oprócz tego wyróżnia się badania NIPT - czyli badanie wolnego DNA płodowego w krwi matki (w tym badaniu po prostu pobiera się krew od kobiety, a wynik również szacuje ryzyko wad genetycznych). Warto także wiedzieć, że test NIPT jest bardziej czuły od testu podwójnego.
• Prenatalne badania inwazyjne to z kolei badania, w trakcie których następuje pobranie próbki płynu owodniowego, trofoblastu lub krwi pępowinowej. Do uzyskania materiału do badań konieczne jest przekłucie powłok brzusznych, aby dostać się do jamy macicy. Badania inwazyjne to biopsja kosmówki (badanie próbki kosmówki), amniopunkcja (badanie płynu owodniowego) oraz kordocenteza (badania krwi pępowinowej). Wszystkie te badania obarczone są niestety ryzykiem poronienia, natomiast dają pewny (a nie szacunkowy) wynik.

 

Obowiązkowe i zalecane badania w ciąży – kalendarz

 

Konkretne badania w ciąży wykonuje się cyklicznie, a inne – jeśli ich wyniki nie odbiegają od normy – wystarczy zrobić jedynie raz. Niemniej, uniwersalny kalendarz badań w trakcie ciąży prezentuje się następująco:

 

• do 10 tygodnia ciąży wykonuje się u kobiety badanie ogólne i badanie ginekologiczne (wraz z pobraniem próbki do badania cytologicznego), pomiar ciśnienia krwi, oznaczenie grupy krwi i pełną morfologię, badania w kierunku obecności przeciwciał na różne choroby infekcyjne (w tym różyczkę, toksoplazmozę, kiłę i inne), ogólne badanie moczu, badanie glukozy (a przy wskazaniach – test obciążenia glukozą), badanie piersi, badanie parametrów tarczycowych;
• pomiędzy 11 a 14 tygodniem ciąży następuje pierwsze USG prenatalne (przy obecności czynników ryzyka równolegle pobiera się krew do testu podwójnego). Oprócz tego podczas wizyty kobieta ma mierzone ciśnienie tętnicze krwi, jest ważona i przechodzi badanie ogólne. Powinna mieć również wykonany test ryzyka depresji;
• między 15 a 20 tygodniem ciąży następuje badanie ogólne, uwzględniające badanie moczu, morfologię krwi, pomiar masy ciała i pomiar ciśnienia;
• między 18 a 22 tygodniem ciąży powinno zostać wykonane drugie badanie USG (tak zwane USG połówkowe);
• pomiędzy 21 a 26 tygodniem ciąży, oprócz standardowych badań krwi i moczu, wykonuje się także badanie czynności serca płodu, ponowne badanie na przeciwciała w kierunku zakażenia toksoplazmozą, badanie obciążenia glukozą (tak zwana „krzywa cukrowa”) oraz badania niezbędne przy ryzyku wystąpienia konfliktu serologicznego (czyli u pacjentek z grupą krwi Rh ujemną);
• pomiędzy 27 a 32 tygodniem ciąży wykonuje się badania standardowe krwi i moczu, a oprócz tego przy wychwyceniu konfliktu serologicznego podaje się immunoglobuliny. Ponadto znów badana jest czynność serca płodu, a także wykonywane jest trzecie USG (USG trzeciego trymestru);
• między 33 a 39 tygodniem ciąży należy wykonać standardowe badania wymienione powyżej, a oprócz tego przeprowadza się ocenę ruchów płodu i sprawdza czynność serca, wykonuje się badanie położnicze, ponowną ocenę ryzyka depresji, badanie na przeciwciała infekcyjne (w tym HIV, HBs), badanie piersi, pobranie wymazu z pochwy i odbytu w celu stwierdzenia lub wykluczenia obecności paciorkowców;
• po 40 tygodniu ciąży pacjentka i płód są kontrolowani w ramach badań USG i z zapisem KTG (czynności skurczowej macicy), a także u przyszłej mamy wykonuje się morfologię, badania moczu i inne testy diagnostyczno-przesiewowe, oczekując na rozpoczęcie akcji porodowej.

 

Harmonogram zazwyczaj pozostaje taki sam u większości kobiet, natomiast zarówno zakres, jak i liczba badań mogą dynamicznie ulegać zmianie w zależności od stanu zdrowia pacjentki oraz ewentualnych nieprawidłowości wykrytych u płodu.

 

 

Artykuł sponsorowany