Postęp cywilizacyjny sprawił, że przemieszczanie się po całym świecie jest coraz prostsze i szybsze. Jeśli tylko zechcemy, możemy zamieszkać w niemal każdym zakątku świata. Ta łatwość podróżowania sprawia, że kraje stają się coraz mniej jednorodne kulturowo, a obywatelami danego państwa mogą zostać nie tylko osoby, które się w nim urodziły, ale także dorośli przedstawiciele innych narodów. Obecna rzeczywistość sprawia, że potrzeba większej otwartości na innych, zrozumienia i tolerancji wobec odmiennych tradycji, obyczajów, wyglądu czy stylu życia. Tak jak i my potrzebujemy akceptacji ze strony rdzennych mieszkańców, kiedy wyjeżdżamy za granicę, tak i ci, którzy przybywają do naszego kraju, powinni być przez nas szanowani i akceptowani. Szczególnie ważne jest to w przypadku, kiedy pośród naszych sąsiadów znajdują się ludzie innych nacji, a ich dzieci chodzą z naszymi do przedszkola bądź szkoły.

 

 

Przedszkole

Nasze dzieci rodzą się z ogromną otwartością na świat – nie różnicują niczego, a do większości zjawisk, przedmiotów czy osób podchodzą z radością. Negatywnego spojrzenia na obcość uczą się od dorosłych, dlatego tak ważne jest, abyśmy pokazywali im prawidłowe wzorce. Dziecko samo nie będzie uważało nikogo za gorszego od siebie, dopóki nie podpatrzy takiego podejścia u innych.

Przedszkolaki są niezwykle chętne, by poznawać inne kultury, z zainteresowaniem oglądają filmy, w których występują dzieci z innych krajów i słuchają opowieści o różnych zakątkach świata. Zajęcia na temat wielokulturowości są najlepszym sposobem na to, by przygotować maluchy na spotkanie z Innością. Dzięki nim unikniemy sytuacji, kiedy nasze dziecko będzie postrzegało innych poprzez stereotypy czy uprzedzenia. Jeśli jednak nie mamy dostępu do takich zajęć, sami możemy przygotować nasze pociechy do wejścia w wielokulturowy świat.

 

Na początek możemy pokazywać maluchowi różnorodne obrazki, książeczki lub zdjęcia, na których pojawiają się dzieci o różnym kolorze skóry, mieszkające w różnego typu domach (igloo, szałas, drewniana chata, jaskinia, itp.) czy noszące inne ubrania. Opowiadajmy o tym, że na całym świecie żyją różne narody, które mogą wyglądać inaczej, ale tak naprawdę wcale tak bardzo nie różnią się od nas. Dzieci tak samo się śmieją, myją, opiekują się zwierzętami, mają rodzeństwo, spędzają czas z rodzicami. Kiedy czegoś się boją, płaczą, a kiedy się cieszą, mogą krzyczeć z radości.

 

Dzięki takim rozmowom, od najmłodszych lat będziemy oswajać nasze dzieci z obcokrajowcami i pokazywać im, że są tacy sami jak my, chociaż mogą żyć trochę inaczej. Bardzo ważne jest, abyśmy podkreślali, że ludzie dzielą się tylko na dobrych i złych – a takich możemy spotkać wszędzie. O tym, czy ktoś jest miły, mądry albo coś umie, nie decyduje rasa, pochodzenie, wygląd, płeć ani język, w którym mówi.

Kiedy nasze dziecko będzie już nieco starsze, starajmy się zabierać je w miejsca, w których może się spotkać z przedstawicielami innych kultur. Jeśli jedziemy w podróż za granicę, a tam mamy okazję spotkać rdzennych mieszkańców, pozwólmy naszemu dziecku na kontakty z rówieśnikami. Nawet, jeśli dzieci nie będą się nawzajem rozumiały, zobaczymy jak szybko wejdą w kontakt i rozpoczną wspólną zabawę. Idąc do przedszkola w dużym mieście jest spora szansa, że nasze dziecko zetknie się z maluchami z innych krajów. Wcześniejsze oswojenie go z cudzoziemcami sprawi, że nie będzie ono miało problemów z odnalezieniem się w grupie – zarówno, jeśli znajdzie się w polskim przedszkolu, jak i pójdzie do przedszkola za granicą.

W domu, podczas zabaw, starajmy się przemycać różne informacje o zabawach w innych krajach – pokażmy dziecku filmiki z internetu, na których pokazane jest przedszkole np. w Chinach, Ameryce Południowej czy Afryce. Spróbujmy sami pobawić się w którąś z gier albo zaprezentujmy tradycyjny taniec. Zachęćmy też dziecko, by któregoś dnia narysowało nam, jak by się bawiło ze swoimi rówieśnikami z dalekiego kraju albo opowiedziało nam o jakiejś przygodzie, którą mogłoby przeżyć na innym kontynencie.

 

 

Szkoła

Jeśli od początku wychowywaliśmy nasze dziecko w poszanowaniu odmiennych tradycji i otwartości na inne kultury, nasz syn bądź córka nie będą mieli specjalnych problemów w kontakcie z cudzoziemcami w szkole. Te dzieci będą dla nich takimi samymi kolegami i koleżankami jak polscy rówieśnicy. Jednak im dziecko starsze, tym więcej dowiaduje się o życiu i pojawiają się pewne tematy, które wcześniej byłyby dla niego zbyt trudne do zrozumienia bądź jeszcze nieistotne.

 

Zaczynając edukację, dziecko uczestniczy w różnego typu zajęciach i lekcjach. Każdy z uczniów ma do spełnienia pewne obowiązki, ale ma również swoje prawa. Może się tak zdarzyć, że nie wszystkie dzieci w równym stopniu będą uczestniczyły we wszystkich obowiązkach – właśnie ze względu chociażby na odmienną kulturę, w której są wychowywane. Nasze dziecko może nam na przykład zadać pytanie, dlaczego jego kolega nie chodzi na lekcję religii, jeśli samo wychowane jest w wierze katolickiej. W takim przypadku potrzeba z naszej strony dużej dozy wrażliwości, aby w przystępny i życzliwy sposób wyjaśnić całą sytuację. Bez względu na to, jakiego wyznania jest konkretny kolega, powinniśmy opowiedzieć dziecku o tym, że istnieją na świecie różne religie, ludzie na różny sposób wierzą w Boga i jeśli, ktoś jest innej wiary, nie musi uczestniczyć w lekcji, która go nie dotyczy. Powinniśmy się też w jakiś sposób konkretnie odnieść do danej religii, opisać ją w kilku słowach i podkreślić, że wszyscy, którzy są tej wiary, również mają swoje modlitwy, świątynie i różne obowiązki, tak jak chrześcijanie. Ponieważ jednak w szkole prowadzona jest religia dla tylko jednego wyznania, część dzieci uczy się o swojej wierze w domu i tam też się modli. Istotne jest, by dziecko było w pełni świadome, że jego kolega nie jest lepiej traktowany, bo ma w tym czasie czas wolny, ani też nie jest gorszy, bo jego religia jest inna.

Inną kwestią może być sprawa jedzenia – nasz maluch zaobserwuje, że któreś z dzieci nie je pewnych potraw w stołówce i nigdy nie ma przy sobie kanapek z szynką czy baleronem. Albo, że koleżanka nosi dziwną chustę na głowie, nawet podczas lekcji w-f. Wcześniej, widząc takie dzieci, nasze dziecko mogło się zupełnie nad tym nie zastanawiać, ale dzieląc z nimi codziennie po kilka godzin w szkole, zaczyna być ciekawe, a czasem może trochę zazdrosne, że ono też nie jest traktowane specjalnie. Musimy wtedy wyjaśnić, że te wszystkie różnice nie wynikają z przywilejów, jakie otrzymały tamte dzieci, ale właśnie z różnic międzykulturowych. By cała kwestia stała się bardziej zrozumiała, najlepiej posłużyć się odwrotnym przykładem – zastanówmy się wraz z dzieckiem, jakby wyglądał jego dzień w szkole, gdyby trafił na lekcje np. do izraelskiego miasteczka. Jeśli jest chłopcem, w Izraelu powinien nosić cały czas na głowie jarmułkę. Jednak skoro nie wyznaje judaizmu, nie musiałby tego robić, wkładałby ją tylko wtedy, jeśli odwiedza jakąś żydowską świątynię. Pokażmy, że jego zwyczaje i sposób bycia zostałyby uszanowane w innym kraju. Dlatego też on powinien szanować styl życia swoich kolegów i koleżanek, które zamieszkały w Polsce.

 

Oczywiście szacunek i akceptacja muszą być obustronne, inaczej nie będzie możliwe zbudowanie zdrowych relacji. Nie obawiajmy się otwarcie rozmawiać z wychowawcą czy innymi rodzicami, jeśli zauważymy negatywne zachowania także po drugiej stronie. Nasze dzieci powinny wiedzieć, że tolerancja nie oznacza przyzwolenia na każde działanie. Jeśli gdzieś pojawia się złośliwość czy agresja, takie reakcje należy zawsze potępić. Starajmy się jednak przede wszystkim szukać źródeł problemów i pomagać tym, którzy być może mają większe trudności w odnalezieniu się w nowym środowisku. Jeśli okażemy życzliwość i chęć współpracy, w większości przypadków okaże się, że problem nie jest wcale taki duży, a z pewnością można go pozytywnie rozwiązać.

 

 

Jeśli szkoła, w której uczą się nasze dzieci, nie organizuje żadnych specjalnych warsztatów międzykulturowych, postarajmy się sami wyjść z inicjatywą i propozycją spotkania. Poznając innych rodziców, rozmawiając z nimi, lepiej zrozumiemy ich sytuację, a także zachowania ich dzieci. Mając taką wiedzę, przestaniemy się obawiać oraz patrzeć przez pryzmat stereotypów, plotek i niesprawdzonych opinii. Jeśli zobaczymy, że tak naprawdę, wcale wiele nas nie różni, będziemy bardziej otwarci i skłonni do dialogu, nawet gdyby pojawiły się między naszymi dziećmi jakiekolwiek sytuacje konfliktowe.

 

Rady dla rodziców:

• nawet, jeśli w naszym bezpośrednim otoczeniu nie mamy do czynienia z cudzoziemcami, rozmawiajmy z naszym dzieckiem o innych kulturach, krajach i ludziach je zamieszkujących,
• skupiajmy się bardziej na tym, co nas łączy, a nie na tym, jakie są między nami różnice,
• uczmy nasze dziecko szacunku i tolerancji do każdego człowieka, bez względu na to skąd, pochodzi, jak wygląda i kim jest,
• w sytuacji konfliktowej skupiajmy się na konkretnym problemie i sposobach rozwiązania, a nie na tym, jakiej narodowości jest osoba, która w konflikcie uczestniczy,
• jeśli sami chcemy być traktowani z otwartością, życzliwie i z szacunkiem, traktujmy tak innych
• pamiętajmy, że ludzie dzielą się tylko na dobrych i złych.

Małgorzata Woźniak
magister psychologii międzykulturowej

 

Konkurs TOLERANCJA
Jak Twoje dziecko rozumie temat tolerancji? Poproś je, aby swoją wizję przedstawiło na rysunku!! Najciekawsze prace nagrodzimy książkami.

 

Zobacz też: