A zobaczyłem

Ten świat uroczy,
Gdy miałem właśnie
Przymknięte oczy.
(J. Tuwim, „Cuda i dziwy”, Czytelnik 1955)

 

Pojawienie się wyobraźni jest możliwe wówczas, kiedy dzieci stają się samoświadome – gdy rozpoznają swoje odbicie w lustrze, kształtują i wyrażają swoje preferencje, odczuwają i sygnalizują własne pragnienia. Wyobraźnia stanowi potężne narzędzie, które pozwala nam rozwijać się poznawczo i emocjonalnie.

 

Zdolność do wnioskowania o myślach, emocjach i pragnieniach własnych oraz innych osób, zwana teorią umysłu, to umiejętność, którą nabywają dzieci do wieku czterech lat, a która służy nam do końca życia. W jej ramach rozwija się zabawa symboliczna, czyli zabawa „na niby”. Bez umiejętności wyobrażenia sobie, że klocek może stać się samochodem, jabłkiem czy postacią, trudno jest skutecznie i z satysfakcją funkcjonować w obszarze społecznym.

Wyobraźnia ma kluczowe znaczenie w przewidywaniu, co druga osoba może pomyśleć i poczuć w tej samej sytuacji, oraz jak się w związku z tym może zachować. Dzięki temu możemy świadomie podjąć działanie i pomóc drugiej osobie, np.: Gdy nauczyciel strofuje mnie i kolegę, ja mogę pomyśleć „to niesprawiedliwe”, poczuć się zezłoszczony i zrobić zaciętą minę. Mój kolega jednak w tej samej sytuacji może pomyśleć: „tak to moja wina, do niczego się nie nadaję”, poczuje się wówczas smutny i rozpłacze się. Rozumując na tym poziomie, wyobrażając sobie, co się z kolegą dzieje, możemy zaoferować mu wsparcie – objąć, powiedzieć „to nie twoja wina”,  zająć go czymś interesującym.

 

Jak dowodzą badania psychologiczne wyobraźnia bardzo silnie wpływa na procesy pamięciowe. Jej rozwijanie przyczynia się więc do coraz to lepszego zapamiętywania. Istnieje szereg technik wyobrażeniowych ułatwiających zapamiętywanie (mnemotechnik). Poniżej prezentuję kilka z nich.

 

 

 

• ŁAŃCUSZEK SKOJARZEŃ

Gdy mamy do zapamiętania listę zajęć przypadających w środę w szkole, wystarczy, że ułożymy je w oryginalne opowiadanie, w którym wszystkie elementy łączą się ze sobą lub wynikają bezpośrednio jeden z drugiego. Pomoże również zastosowanie rymu, np.:

W środku tygodnia, w środę, nie jadę z rodzicami nad wodę, ale idę do szkoły. Mam jednak geograficzne zapędy, by czmychnąć stąd w te pędy. Matematyka niestety się kłania, dziś środa, nie będzie podróżowania. Postanawiam więc ćwiczyć francuski i marzyć o wyprawie do Ustki. Historia byłaby niesamowita, gdybym wyjechał, i kwita. 

Gdy jednak mamy zapamiętać dużo mniejszą ilość informacji, np. ulicę, numer bloku i mieszkania al. Lotników 120/1, wystarczy proste skojarzenie, np.:

Stu dwudziestu Lotników walczyło o pierwsze miejsce w konkursie. Wszyscy głośno krzyczeli: „Będę numerem jeden!!!”.

 

 

• PAŁAC

To technika, w której łączymy znane sobie elementy z nowymi informacjami. Dziecko może więc wyobrazić sobie swój pokój, a w nim siedem najbardziej charakterystycznych przedmiotów, które połączą się z nowymi informacjami. Jak to działa? Gdy mam zapamiętać listę zakupów, którą przygotowała mama, wyobrażam sobie, jak z mojego plakatu na ścianie wysypuje się kilogram moreli, z mojego śmietnika tryska woda gazowana itd.

Wyobraźnia to też potężne narzędzie służące nabywaniu sprawności fizycznej! Sportowcy wykonują w myślach różne czynności z uprawianych przez siebie konkurencji. Piłkarze wizualizują sobie strzelanie bramek, skoczkowie narciarscy – wybicie z progu. Wykorzystując wyobraźnię do odegrania własnego zwycięstwa, zwiększamy pewność siebie, zmniejszamy poziom frustracji i lęku, znacząco przybliżając się do osiągnięcia celu.

Im lepiej poznajemy znaczenie wyobraźni w prawidłowym i pełnym rozwoju dziecka, tym bardziej istotne staje się jej rozwijanie. Oprócz powyższych wskazówek warto sięgnąć po przedmiot, który od zawsze towarzyszył człowiekowi w rozwijaniu tej najpotężniejszej ze zdolności – po historie! Dawno, dawno temu malowano je na skałach, dzisiaj docierają do nas w postaci książek i filmów. Im bardziej fantastyczny bohater opowiadania, tym silniej działa nasza wyobraźnia. W ten sposób dzieci budują w swoich umysłach niepowtarzalną rzeczywistość – zaczarowane światy, magiczni bohaterowie i ich niezwykłe przygody. Zbudowanie oczami wyobraźni tak skomplikowanej i rozległej przestrzeni wymaga nie lada treningu. Ten wysiłek po stokroć jednak zaprocentuje, czyniąc z naszych dzieci wrażliwych i pewnych siebie ludzi.

 

Rady dla Rodziców:

• Czytajcie z dziećmi książki. Codziennie!

 

 

 

• Zachęcajcie je, by każdego dnia do plecaka włożyły książkę o niezwykłych i magicznych bohaterach, którą mogą poczytać w wolnej chwili.
• Ćwiczcie pamięć poprzez wyobraźnię. Wymieniajcie się swoimi pomysłami na zapamiętywanie zdarzeń i szkolnych treści.
• Kształtujcie własną pewność siebie, wyobrażając sobie osiągnięcie sukcesu – w sporcie, szkole, pracy, wśród rówieśników.
• Przymykajcie oczy – jak pisał Julian Tuwim – i wymyślajcie cuda i dziwy.

 

 

Agnieszka Gąstoł-Olbrycht
psychoterapeuta, psycholog
pedagog specjalny

 

ZRÓBCIE TO RAZEM!

 

• MÓJ MAGICZNY BOHATER. Jakiego najbardziej fantastycznego bohatera z czytanej przez was książki pamiętacie? A może sami próbowaliście wymyśleć jakąś magiczną postać? Zachęcamy do przesłania nam sześcioczęściowego komiksu, w którym narysujcie i opiszcie:

(1) Jak ten bohater wyglądał?

(2) Jaki cel chciał osiągnąć?

(3) Kto lub co przeszkadzało mu w osiągnięciu celu?

(4) Kto lub co mu w tym pomogło?

(5) Jaki był najbardziej emocjonujący i najtrudniejszy dla bohatera moment tej historii?

(6) Jak się ta opowieść zakończyła? 

 

Czekamy na wasze komiksy!

 

Zobacz też: