Jedną z trudności wychowawczych jest pojawienie się u dziecka zachowania bierno-agresywnego. Zobacz, na czym ono polega.

Zachowanie bierno-agresywne – czym jest?

Ten styl zachowania polega na tym, że osoba go stosująca jawnie nie wykazuje wrogiego nastawienia, ale poprzez szereg dąsów, przytyków czy niewerbalnych zachowań komunikują swoją nieuświadomioną agresję wobec drugiej strony.

Zachowania pasywno-agresywne pojawiają się u tych dzieci, które wykazują unikający tryb przywiązania. Zachowania agresywne u dzieci to zwykle reakcja na brak poczucia bezpieczeństwa. Badacz Crittenden twierdził, że osoby z ambiwalentnym wzorcem przywiązania przejawiają różnorodne zaburzenia zachowania – stosują agresję i prowokację, by zwrócić na siebie uwagę.

Celem zachowań bierno-agresywnych jest „robienie na złość” drugiej osobie, którą zwykle w społeczeństwie uznaje się za autorytet dla dziecka, np. rodzicowi czy nauczycielowi.

Jak wskazuje DSM-IV człowiek o osobowości pasywno-agresywnej odznacza się biernym oporem w sytuacjach, gdy trzeba zrealizować rutynowe obowiązki związane z rolą społeczną, np. uczeń celowo nie odrabia zadań. Co więcej, osoba taka jest ponura, skora do kłótni, często krytykuje społecznie przyjęte autorytety bez powodu, przesadnie skarży się na swój los. Dodatkowo, przechodzi naprzemienne stany od buntu po skruchę.

Przykłady zachowań pasywno-agresywnych u dzieci

W zależności od wieku dziecka zachowania bierno-agresywne mogą przejawiać się na różne sposoby. Pasywną agresję rozpoznaje się już u kilkulatków. Może ona przejawiać się poprzez moczenie się nocne lub niechęć do korzystania z nocnika mimo realnych możliwości nauczenia się tej umiejętności.

Starsze dzieci, chodzące do szkoły, mogą bierną agresję wyrażać poprzez ciągłe zapominanie o ważnych rzeczach, bałaganiarstwo. Co więcej, wszelkie prośby rodziców mogą być przez dziecko odrzucane, bo pociecha z zachowaniami pasywno-agresywnymi, traktuje je jako potencjalną próbę wykorzystania przez opiekunów oraz chęć przejęcia nad sobą kontroli.

Niemal każde dziecko, które przechodzi bunt, przejawia w wieku 13-15 lat zachowania pasywno-agresywne. Jest to typowe zachowanie w tym wieku. Jednak jeżeli bunt dziecka sprawia, że sam nastolatek i wszyscy wokół cierpią, warto zastanowić się nad wsparciem psychologa.

O ile zachowanie pasywno-agresywne wiąże się z biernym oporem, to w niektórych przypadkach dziecko mimo że realizuje swoje obowiązki, robi to w sposób bardzo specyficzny, niemieszczący się w ustalonych normach, np. zazwyczaj nie wykonuje zadań samodzielnie, ale odpisuje w szkole od kolegów.

Pasywna agresja może być bardziej szkodliwa dla osoby ją przeżywającej niż agresja naturalnie wyrażana. Dlatego warto pomyśleć, jak można pomóc dziecku pozbyć się napięcia.

Zobacz też:

Praca nad kontrolą złości - te ćwiczenia pomogą dziecku