Warszawa

Zobaczyć niewidoczne

Zobaczyć niewidoczne

Nikogo w Polsce nie interesowały jej projekty, pokazała je więc w 2003 roku na Targach Książki w Bolonii – największym na świecie wydarzeniu poświęconym książce dla dzieci i młodzieży. Koreańscy wydawcy zainteresowali się nimi prawie natychmiast. Rok później miała na swoim koncie trzy, wydane w Korei, książki autorskie. W dużej mierze dzięki Jiwone Lee, która wprowadziła ją do pięciu wydawnictw, jest tłumaczką jej publikacji, zdolną redaktorką  i przyjaciółką. Do dziś jest wdzięczna zarówno koreańskim wydawnictwom jak i czytelnikom, bo to oni pierwsi w nią uwierzyli.


Iwona Chmielewska. Nie sposób zamknąć jej twórczości w sztywnych ramach gatunkowych. Za ciasno jej w samym tekście. Niewygodnie tylko w obrazie. Toruńska artystka, tworzy więc  książki obrazy – picture books. Wymyśla je. Wizualizuje. Projektuje. Rysuje. Opisuje. A potem pozwala im żyć własnym życiem i obserwuje co z nich wyrasta.


Swoją pracę z książką zaczęła w latach dziewięćdziesiątych, ilustrując Małą księżniczkę i Tajemniczy ogród Francesa Hodgsona Burnetta, a następnie Anię z Zielonego Wzgórza Lucy Maud Montgomery. Zajmowała się wówczas również ilustrowaniem zbiorów poezji polskich pisarzy. Dziś picture books Iwony Chmielewskiej wydawane są nie tylko w  Korei, ale także w Niemczech, Francji, Japonii, Chinach, Portugalii, Izraelu, Meksyku i wielu innych krajach, a co najważniejsze w Polsce, gdzie przez długi czas jej twórczość spotykała się z niezrozumieniem.


Dowodem na to jest chociażby pierwsza autorska pozycja artystki, wydany w 1999 roku, tryptyk Lubię literki, Lubię cyferki i Lubię kotki. Dziś zapomniany i niedostępny na polskim rynku książki. Kolejna całkowicie autorska publikacja autorki O wędrowaniu przy zasypianiu ukazała się, nakładem Wydawnictwa Hokus-Pokus, dopiero siedem lat później, dwa lata po koreańskim debiucie Chmielewskiej.


Przełomowym momentem dla jej twórczości w rodzinnym kraju było wydanie, w 2011 roku, Pamiętnika Blumki, o Korczakowskim Domu Sierot, przez poznańskie Wydawnictwo Media Rodzina, które jest potentatem w publikowaniu projektów autorki w Polsce. Oprócz Pamiętnika Blumki, nakładem wydawnictwa, ukazały się Cztery strony czasu, O tych, którzy się rozwijali, Dwoje ludzi i W kieszonce.


Książki Chmielewskiej każą patrzeć na świat inaczej. Rozwijać się w myśleniu o nim. Widzieć więcej. Jej projekty nie narzucają światopoglądu. Nie moralizują. Zwracają za to uwagę na to, czego nauczyliśmy się nie zauważać. Może dlatego, jako społeczeństwo, potrzebujemy czasu, by nauczyć się je doceniać? Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy zaryzykowało, wydając dwie, nagrodzone w Bolonii, pozycje autorki: Oczy oraz Maum. Dom duszy i oddającą ukłon kulturze niemieckiej książkę abc.de. Pierwsza z nich doczekała się już wznowienia. Druga zbiera świetne recenzje. Trzecia została uznana za międzykulturowy pomost. Europa się zmienia.


Zmieńmy się i my w myśleniu o sobie. Przekujmy niepowodzenia w wartość dodaną. Stwórzmy własną historię. Do tego namawia Iwona Chmielewska w książce Kłopot, która ukazała się w Polsce nakładem Wytwórni. Integralną częścią pozycji jest, świeżo wydany, zeszyt kreatywny Moc kłopotów. Wytwórnik, w którym sama autorka zaprasza odbiorcę do robienia sobie „kłopotów”.


Wciąż wiele w Polsce tematów tabu. Nie wiemy jak rozmawiać o krępujących nas sprawach, wolimy więc nie robić tego wcale. Tymczasem o wszystkim można mówić subtelnie i z ogromnym szacunkiem, tak jak o pierwszej miesiączce w Królestwie dziewczynki, wydanej przez Wydawnictwo Entliczek.


Chcemy chronić nasze dzieci przed światem, sprzedając im różową bańkę, zamiast otworzyć je na rzeczywistość, która i tak je zagarnie. Książka to bezpieczne środowisko, w którym mały człowiek odnajdzie zalążek siebie samego. Wydane przez Wydawnictwo Format Cztery zwykłe miski w nietypowy sposób zwracają uwagę czytelnika na niesprawiedliwość w rozdysponowaniu dóbr na świecie. Cenne i prawdziwe.


Liczne nagrody m.in. Złote Jabłko na Biennale Ilustracji w Bratysławie i dwukrotny ilustratorski Oscar – Bologna Ragazzi Award za koreańskie wydanie książki Maum. Dom duszy oraz Oczy, a także nominacja abc.de do nagrody Deutscher Jugendliteraturpreis 2016 dowodzą, że Europa jest otwarta na twórczość z pograniczna tekstu i obrazu, a tym samym przekaz ikonolingwistyczny. To jednak Korea nadal jest potentatem w promowaniu twórczości Iwony Chmielewskiej. To tam jest naprawdę rozpoznawalna. Ma swoje fankluby. Dzieci w szkołach omawiają jej książki w ramach lektur uzupełniających.

 

Karolina Grabarczyk

 

 

Polskie wydania twórczości Iwony Chmielewskiej:

 

- Moc kłopotów. Wytwórnik, tekst i il. Iwona Chmielewska, Wytwórnia, 2016;
- Maum. Dom duszy, test i il. Iwona Chmielewska, Wydawnictwo Warstwy, 2016;
- W kieszonce, tekst i il. Iwona Chmielewska, Media Rodzina, 2015;
- abc.de, tekst i il. Iwona Chmielewska, Wydawnictwo Warstwy, 2015;
- Oczy, tekst i il. Iwona Chmielewska, Wydawnictwo Warstwy, 2014;
- Królestwo dziewczynki, tekst i il. Iwona Chmielewska, Entliczek, 2014;
- Na wysokiej górze, Krystyna Miłobędzka, il. Iwona Chmielewska, Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2014;
- Dwoje ludzi, tekst i il. Iwona Chmielewska, Media Rodzina, 2014;
- Cztery zwykłe miski, tekst i il. Iwona Chmielewska, Format, 2013;
- O tych, którzy się rozwijali, tekst i il. Iwona Chmielewska, Media Rodzina, 2013;
- Cztery strony czasu, tekst i il. Iwona Chmielewska, Media Rodzina, 2013;
- Kłopot, tekst i il. Iwona Chmielewska, Wytwórnia, 2012;
- Pamiętnik Blumki, tekst i il. Iwona Chmielewska, Media Rodzina, 2011;
- Domowe duchy, Dubravka Ugrešiċ; il. Iwona Chmielewska, Znak, 2010;
- O wędrowaniu przy zasypianiu, Iwona Chmielewska, Hokus-Pokus, 2006;
- Kopciuszek, Zofia Stanecka, il. Iwona Chmielewska, Muchomor, 2004;
- Dzień dobry Europo, Agnieszka Niezgoda; il. Iwona Chmielewska, Algo, 2004;
- Wiersze, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska; il. Iwona Chmielewska, Algo, 2003;
- Lubię literki, tekst i il. Iwona Chmielewska,  Graffiti BC, 1999;
- Lubię cyferki, tekst i il. Iwona Chmielewska, Graffiti BC, 1999;
- Lubię kotki, tekst i il. Iwona Chmielewska, Graffiti BC, cop. 1999;
- Poezje zebrane. T. 1, Kazimiera Iłłakowiczówna ; zebrali, oprac. i bibliogr. sporządzili Jacek Biesiada, Aleksandra Żurawska-Włoszczyńska; wstępem opatrzył Józef Ratajczak; obwol. i il. Iwona Chmielewska, Algo, 1998;
- Poezje zebrane. T. 2, Kazimiera Iłłakowiczówna ; zebrali, oprac. i bibliogr. sporządzili Jacek Biesiada, Aleksandra Żurawska-Włoszczyńska; wstępem opatrzył Józef Ratajczak; obwol. i il. Iwona Chmielewska, Algo, 1998;
- Poezje zebrane. T. 3, Kazimiera Iłłakowiczówna ; zebrali, oprac. i bibliogr. sporządzili Jacek Biesiada, Aleksandra Żurawska-Włoszczyńska; wstępem opatrzył Józef Ratajczak ; obwol. i il. Iwona Chmielewska, Algo, 1998;
- Poezje zebrane. T. 4, Kazimiera Iłłakowiczówna ; zebrali, oprac. i bibliogr. sporządzili Jacek Biesiada, Aleksandra Żurawska-Włoszczyńska; wstępem opatrzył Józef Ratajczak; obwol. i il. Iwona Chmielewska, Algo, 1998;
- Poezje zebrane. T. 1, Maria Pawlikowska Jasnorzewska; zebrał i oprac. Aleksander Madyda; wstępem opatrzył Krzysztof Ćwikliński; il. Iwona Chmielewska, Algo, 1997;
- Poezje zebrane, Józef Czechowicz; zebrał i oprac. Aleksander Madyda; wstępem opatrzyła Maria Jakitowicz; il. Iwona Chmielewska, Algo, 1997;
- Poezje zebrane. T. 2, Maria Pawlikowska Jasnorzewska; zebrał i oprac. Aleksander Madyda; wstępem opatrzył Krzysztof Ćwikliński; il. Iwona Chmielewska, Algo, 1997;
- Ania z Zielonego Wzgórza, Lucy Maud Montgomery; nowy przekł. [z ang.] Ewa Łozińska-Małkiewicz; il. Iwona Mazur-Chmielewska, Algo, 1996;
- Mała księżniczka, Frances Eliza Hodgson Burnett; nowy przekł. [z ang.] Ewa Łozińska-Małkiewicz, Michał Józefowicz; il. Iwona Mazur, Algo, 1994;
- Tajemniczy ogród, Frances Eliza Hodgson Burnett; przekł. [z ang.] Jadwiga Włodarkiewicz; il. Iwona Mazur, Algo, 1994;
- Poezje zebrane, Halina Poświatowska; oprac. Aleksander Madyda; wstępem opatrzyła Grażyna Halkiewicz-Sojak; il. Iwona Mazur, Algo, 1994;
- Poezje zebrane. T. 1-2, Maria Pawlikowska Jasnorzewska; oprac. Aleksander Madyda; wstępem opatrzył Krzysztof Ćwikliński; il. Iwona Mazur, Algo, 1994;
- Poezje zebrane. T. 1-2, Maria Pawlikowska Jasnorzewska; oprac. Aleksander Madyda; wstępem opatrzył Krzysztof Ćwikliński; il. Iwona Mazur, Algo, 1993;
- Mała księżniczka, Frances Eliza Hodgson Burnett ; przeł. [z ang.] Wacława Komarnicka ; oprac. graf. Iwona Mazur, Algo, 1992.

 

Najbardziej znane w Polsce picture books Iwony Chmielewskiej

 

Moc kłopotów. Wytwórnik, Wytwórnia, 2016

 

Maum. Dom Duszy, Warstwy, 2016

 

W kieszonce, Media Rodzina, 2015

 

abc.de, Warstwy, 2015

 

Oczy, Warstwy, 2014

 

Królestwo dziewczynki, Entliczek, 2014

 

Dwoje ludzi, Media Rodzina, 2014

 

Cztery zwykłe miski, Format, 2013

 

O tych, którzy się rozwijali, Media Rodzina, 2013

 

Cztery strony czasu, Media Rodzina, 2013

 

Kłopot, Wytwórnia, 2012

 

Pamiętnik Blumki, Media Rodzina, 2011

 

O wędrowaniu przy zasypianiu, Hokus-Pokus, 2006

 

Przeczytaj również

Polecamy

Więcej z działu: Artykuły książkowe

Warto zobaczyć