„Ręka prawa, ręka lewa, człowiek innych rąk nie miewa” (…) tak pisał w jednym ze swych wierszy Jan Brzechwa, jeden z ulubionych pisarzy dzieci. Każdy wśród swoich znajomych ma przynajmniej jedną leworęczną osobę. Nic dziwnego, stanowią oni około 10% populacji.

Leworęczność, zwana pogardliwie „mańkuctwem” w niektórych kręgach uważana jest nadal za coś gorszego. Znane są praktyki przestawiania dzieci piszących lewą ręką na prawą, by uczynić z nich osoby praworęczne. Bezzasadnie.
Z kolei inna teoria głosi, że osoby leworęczne są bardziej uzdolnione artystycznie od swoich praworęcznych kolegów i koleżanek.

Jak to jest z tą leworęcznością, co na to nauka?

Ludzie leworęczni są prawostronni, a praworęczni – lewostronni.

Jak to rozumieć?

Leworęczność to, odwrócona funkcjonalność prawej i lewej ręki. Leworęczni wykonują precyzyjne czynności przy pomocy ręki lewej.
Pojęcie lewo czy też praworęczności wiąże się z lateralizacją, która zgodnie z definicją Encyklopedii PWN oznacza "czynnościową asymetrię ciała ludzkiego, wyrażająca się większą sprawnością narządów (ręka, noga, oko) położonych po jednej (prawej lub lewej) stronie ciała".
Jak pokazują badania, leworęczni postrzegają świat inaczej niż ich praworęczni koledzy, wykorzystują zupełnie inne schematy myślenia i bardzo często rozwijają specyficzne cechy charakteru.

Rozwój lateralizacji:

• dominację jednej ręki można zauważyć obserwując obraz USG, gdy dziecko znajduje się w łonie matki (częściej ssie kciuk ręki dominującej, a także za jej pomocą się przemieszcza);
• W drugim tygodniu życia noworodek zdradza preferencję ręczności, uważnie obserwując dłoń dominującą;
• dziecko ułożone na brzuchu, praworęczne obróci głowę w prawo, a leworęczne popatrzy w lewo albo na wprost;
• dziecko chętniej trzyma zabawki w ręce dominującej i nie jest zadowolone, gdy przekłada się je do drugiej dłoni;
• praworęczność kształtuje się około 2.-3. roku życia, a leworęczność w wieku 3-4 lat; umacniana w toku rozwoju;

Lateralizacja kierunkująca na rozwój prawej półkuli sprawia, że leworęczni często osiągają sukcesy w aktywnościach artystycznych. Przemawia za tym duża sprawność manualna i znacznie rozwinięte myślenie wielozmysłowe. Leworęczni postrzegani są, jako osoby kreatywne, elastyczne, intuicyjne, emocjonalne.

Ciekawostki historyczne związane z leworęcznością:
W Starożytności leworęczność uważana była jako dar bogów! W Średniowieczu popularne stało się myślenie utożsamiające praworęcznego z „prawym”, toteż leworęczni musieli albo przestawiać się na prawą rękę albo ukrywać swoją ręczność, gdyż ta postrzegana była, jako zła. Mańkutów posądzano o paktowanie z diabłem. Za leworęczność można było spłonąć na stosie, a w Japonii – dostać rozwód!

Przestawiać? Nie przestawiać? Oto jest pytanie!
Jestem – można powiedzieć – jednym z nieudanych eksperymentów „przestawiania” z ręki lewej na prawą. Wiele lat zastanawiałam się nad sensem owych chybionych działań, zwłaszcza, że na taką „terapię” w dobrej wierze (jako kilkulatkę) wysłali mnie rodzice. Pamiętam to, jako traumę dzieciństwa: wielomiesięczne cykliczne zajęcia, których celem było nauczyć moją prawą rękę dominacji nad lewą. Efekt był odwrotny od zamierzonego – zostałam przy leworęczności!

Wedle badań nawracanie osób leworęcznych na prawo – wpływa destrukcyjnie na ich zdolności manualne. Dlatego też na szczęście coraz rzadziej przeprowadzane są takie treningi. Warto takie praktyki wpisać na „czarną listę wspomnień”: przywiązywanie lewej ręki do ciała lub krzesła, bandażowanie lewej dłoni, bicie po ręce, wyrywanie długopisu z lewej ręki... Na szczęście takie zachowania odchodzą już w przeszłość, a psychologowie skłaniają się ku tezie, że przymusowa praworęczność może prowadzić do zaburzeń osobowości, dekoncentracji, kompleksu niższości, a nawet powodować moczenie nocne.

Być może jest to wynik leworęczności, ale bez trudu nauczyłam się żonglować, tańczyć z ogniem, grać na instrumentach. Vivat leworęczność!

Świat według leworęcznych

Życie leworęcznych staje się coraz łatwiejsze, dzięki produkcji specjalnie wyprofilowanych narzędzi i przyborów osobistych oraz uniwersalnemu zagospodarowaniu przestrzeni publicznej. Spotkałam już temperówki, nożyczki, pióra atramentowe czy biurka tworzone z myślą o leworęcznych.

Sławni leworęczni:
Leworęczni mistrzowie pędzla, to:  Leonardo da Vinci, Michelangelo Buonarotti, Rafael Santi, Pablo Picasso.
Leworęczni geniusze muzyczni, to: Ludwig von Beethoven, Niccolo Paganini, Robert Schumann, Natalie Cole, Jimmy Hendrix, Paul McCartney, Ringo Starr, Bob Dylan, Robert Plant, Sting, Krzysztof Penderecki.
Wśród gwiazd sportu także zdarzają się leworęczni: ich praworęczni przeciwnicy nie mają z nimi żadnych szans: Martina Navratilova czy Monika Seles.
Leworęczni aktorzy: Charlie Chaplin, Robert de Niro, Marylin Monroe, Nicole Kidman, Tom Cruise.
Leworęczni pisarze dla dzieci?
Oczywiście, znamy i takich: Hans Christian Andersen czy Mark Twain.

Leworęczni górą!

Opracowała: Agnieszka Bińczycka