O grypie mówi się bardzo dużo, zwłaszcza na przełomie jesieni i zimy, czyli w okresie największej zachorowalności.

Wiadomo, że wywołuje ją wirus grypy. Wiadomo, że jego rezerwuar stanowią zarówno organizmy ludzi jak i zwierząt. Wiadomo też w końcu, że grypa jest chorobą groźną, o czym przesądziła pamiętna pandemia ,,hiszpanki” z początku XX wieku. Nie wiadomo jednak, czym owy wirus grypy dokładnie jest i w jaki sposób zaraża! Dowiedz się, co wywołuje grypę! Poznawszy przyczyny choroby, poznasz sposób, jak się przed nią ustrzec.

Co wywołuje grypę? 

Grypa jest ostrą chorobą zakaźną o etiologii wirusowej. Wywołuje ją tak zwany ,,wirus grypy”, jednak jest to nazwa nieco myląca, bowiem wyrażona w liczbie pojedynczej wskazuje na jednego sprawcę. W istocie grypa jest infekcją, którą wywołują różne wirusy z rodziny Orthomyxoviridae. Za zakażenie grypą u ludzi odpowiadają trzy podtypy tych wirusów A, B i C.

• Wirus grypy typu A, którego najbardziej znane podtypy to H1N1 i H3N2 - będące najczęstszą przyczyną grypy zarówno u człowieka, jak i ssaków. Niewiele osób wie, że ten typ wirusa najszybciej ewoluuje, a jego nowe mutacje mogą wywoływać nie tylko epidemie, ale i pandemie.

• Wirus grypy typu B jest niebezpieczny wyłącznie dla ludzi, u których powoduje chorobę o lżejszym przebiegu w stosunku do podtypu A. Ta odmiana Ortomyksowirusów jest w stanie wywołać epidemię na skalę kraju, choć nie stanowi raczej zagrożenia globalnego. 

• Wirus grypy typu C jest najbardziej stabilny. Cechuje go najmniejsza skłonność do mutacji, ponieważ w swojej budowie nie ma neuraminidazy - białka, które umożliwia uwolnienie z komórek gospodarza nowo namnożonych wirusów. Dlatego też epidemie o takiej etiologii nie występują. Mimo tego, jest to powszechny mikrob, co wywołuje grypę głównie wśród dzieci. Chociaż pojawia się bardzo często, nie jest zbyt groźny, bo przynosi objawy o umiarkowanym natężeniu, a niejednokrotnie nawet przyjmuje postać poronną (np. grypa bez gorączki). 

Jak można się zarazić wirusem grypy?

To, co wywołuje grypę, unosi się w powietrzu. Ortomyksowirusy przenoszą się drogą kropelkową w rozpylonych drobinkach wydzieliny pochodzącej z górnych dróg oddechowych. Chory kaszląc lub kichając, wydala chorobotwórcze drobnoustroje, które następnie są wdychane przez osobę znajdującą się w bliskim otoczeniu. Należy pamiętać, że nosicielem wirusa grypy typu A są nie tylko ludzie, lecz także zwierzęta. Dlatego też do zakażenia może dojść również w wyniku głaskania chorych ssaków lub poprzez kontakt ze skażonymi, martwymi zwierzętami.

Co więcej, grypę można złapać również w sposób mniej bezpośredni - dotykając przedmioty uprzednio trzymane przez osobę chorą. Dużym siedliskiem wirusów grypy są rzeczy należące do przestrzeni publicznej - klamki, poręcze, uchwyty. Warto więc spytać, ile żyje wirus grypy poza organizmem? Uważa się, że zarazki utrzymują się na powierzchniach płaskich, właśnie takich jak klamki, ławki, blaty, nawet do 24, a na powierzchniach porowatych do 12 godzin. Mikroby obecne na ubraniach żyją kwadrans, a te przenoszone na dłoniach około 10 minut. Wirusy preferują niską temperaturę - przy 4 stopniach C bytują całe dwie doby, a zamrożone mogą przetrwać wiele lat!

Jak dochodzi do zakażenia wirusem grypy?

Grypa rozwija się bardzo szybko. Od momentu wniknięcia wirusa do organizmu, czas inkubacji choroby wynosi od 18 do 72 godzin. To dlatego typowym objawem grypy jest nagłe, gwałtowne wręcz pojawienie się wysokiej gorączki i dreszczy, a także problemów z głosem. Ortomyksowirusy przenoszone drogą kropelkową atakują w pierwszej kolejności komórki nabłonkowe układu oddechowego. Obecna w wirusach grypy typu A i B neuraminidaza pomaga rozrzedzać wydzielinę, która spływa do niższych partii drzewa oskrzelowego. W związku z tym, że te drobnoustroje powodują martwicę komórek rzęskowych oraz kubkowych w górnych drogach oddechowych, bardzo często dochodzi do nadkażenia bakteryjnego. Grypa sprzyja inwazji takich bakterii, jak Streptococcus pneumoniae (bakterie anginy ropnej) i Staphylococcus aureus, co przekłada się na wystąpienie powikłań - najczęściej zapalenia ucha środkowego i zapalenia płuc. 

W odpowiedzi na zakażenie, organizm chorego wytwarza antyhemaglutyniny, które uniemożliwiają infekowanie kolejnych komórek, oraz przeciwciała zwalczające neuraminidazę. Pierwszą linią obrony przed rozprzestrzenieniem się wirusa grypy jest produkcja immunoglobuliny sekrecyjnej IgA, makrofagów oraz limfocytów T cytotoksycznych. Chociaż ludzki organizm sukcesywnie uczy się, co wywołuje grypę, ma odporność nabytą o, niestety, niestałym charakterze. Zmienność antygenowa Ortomyksoviriae jest tak duża, że w zasadzie ludzie za każdym razem mają do czynienia z nowym, nieznanym dotąd drobnoustrojem. 

Ile trwa grypa i jak długo zaraża?

Grypa zaraża od 3 do 5 dni od momentu wystąpienia pierwszych oznak chorobowych, jednak ten okres wydłuża się przy grypie u dzieci oraz u osób borykających się z zaburzeniami odporności do 10 dni, a nawet kilku tygodni. Czas zarażania można skrócić, podając w odpowiednim momencie leki na wirusa grypy. W Polsce dostępne są dwa tego typu preparaty antygrypowe - oseltamiwir i zanamiwir. Badania potwierdzają ich skuteczność w walce z podtypami A i B. Leki te nie tylko działają przyczynowo, lecz także przyspieszają ustąpienie objawów oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia powikłań. Niemniej jednak, aby były skuteczne, muszą zostać podane najpóźniej w przeciągu 48 godzin. Ponadto mogą być wypisane jedynie wówczas, gdy etiologia choroby zostanie potwierdzona odpowiednimi badaniami. Jest to bardzo ważne ze względu na duże podobieństwo objawów infekcji wirusowych różnego pochodzenia. Różnice w obrazie klinicznym między grypą a przeziębieniem czy nawet infekcją bakteryjną są nieznaczne, co czyni badanie przedmiotowym niemiarodajnym i zmusza do wykorzystywania innych metod diagnostycznych.