Pierwsze dni pobytu dziecka w przedszkolu to czas wyzwań i emocji zarówno dla dziecka, jak i jego rodziców oraz ważny etap w ich życiu. Do tej nowej sytuacji rodzice muszą przygotować i siebie, i dziecko. Jak łagodnie przejść przez trudny okres debiutu w roli przedszkolaka radzi dr Teresa Neckar-Ilnicka, pedagog z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

Pójście do przedszkola powinno być traktowane przez rodziców i przedstawiane dziecku jako sytuacja zupełnie naturalna, umożliwiająca poznawanie nowych osób, zabawę, kolejny etap w jego usamodzielnianiu się. Sprzyjać temu może udział rodziców i dzieci w programach adaptacyjnych proponowanych przez nauczycieli przedszkola (umożliwiające zapoznanie się z przedszkolem, stopniowe włączanie „nowych” przedszkolaków i ich rodziców w życie placówki (wspólne zabawy, gry, posiłki itp.) już w miesiącach poprzedzających regularny pobyt dziecka w przedszkolu oraz udział rodziców w działaniach edukacyjnych w ciągu pierwszych dni.

Bezpieczne i atrakcyjne środowisko
Często zdarza się, że to właśnie rodzice, zostawiając dziecko w przedszkolu, okazują mu własne rozterki i niepokoje, prowokują niepewność, lęki, brak poczucia bezpieczeństwa u dziecka. Tymczasem dziecko szybciej adaptuje się w nowym środowisku, jeśli postrzega je jako bezpieczne i atrakcyjne. Trzeba, zatem rozmawiać z dzieckiem na temat przedszkola dużo wcześniej, opowiadać, co się tam dzieje, jaki jest plan dnia, jakie będą jego aktywności itp. Po zapoznaniu się z planem dnia w przedszkolu, można (w miarę możliwości) w domu zorganizować dziecku podobny „rytm” – organizację jego zajęć, działań.

Załatwianie podstawowych potrzeb
Czynnikiem wpływającym na ocenę gotowości dziecka do przedszkola jest samodzielne załatwianie podstawowych potrzeb – trzeba uczyć, zachęcać i wspomagać dziecko w opanowaniu czynności samoobsługowych (ubieranie się, jedzenie, zgłaszanie potrzeb fizjologicznych, korzystanie z toalety).

Kontakty społeczne
Gotowość dziecka do przedszkola to między innymi umiejętność nawiązywania i utrzymywania kontaktów społecznych – z dziećmi i dorosłymi. Warto zadbać o wcześniejsze jego doświadczenia w pozostawaniu przez dłuższy czas bez rodziców – u koleżanki, cioci lub w salach dla dzieci w sklepach (podczas zakupów np. w dużych centrach). Należy wzmacniać kontakty społeczne poprzez zachęcanie do wspólnej zabawy, przebywania w grupie, rozmów, dzielenia się zabawkami.

Zabawa
Zabawa to podstawowa forma aktywności dziecka. Doświadczanie wspólnej zabawy rodziców i dzieci w domu, może ułatwić funkcjonowanie w zadaniowej grupie podczas zabawy w przedszkolu, poznawanie i akceptowanie norm współżycia społecznego w czasie wspólnych działań.

Rodzic towarzysz
Żeby ułatwić proces adaptacji w przedszkolu rodzice muszą być przede wszystkim sami przygotowani na rozstanie z dzieckiem, powinni rozmawiać z nim, być zainteresowanymi jego przeżyciami, rozwijanymi umiejętnościami, powinni poznawać jego kolegów, uczestniczyć w wydarzeniach przedszkolnych, być wnikliwymi obserwatorami wszelkich poczynań dziecka - w atmosferze spokoju i bezwzględniej akceptacji. Mogą pomagać dziecko w uczeniu się samodzielności, dbać o jego rozwój ruchowy (pomagać w zaspokajaniu potrzeby ruchu, rozładowaniu energii) – umożliwić udział dziecka w zabawach ruchowych, wycieczkach rowerowych, jazda na łyżwach, pływanie itp.

Zajęcia dodatkowe przedszkolaka
Warto poznać ofertę zajęć dodatkowych, proponowanych w przedszkolu. Zajęcia organizowane jako obowiązkowe w przedszkolu, stanowią wystarczającą ofertą edukacyjną dla kilkulatka. Należy w szczególności monitorować możliwości, zakres i potrzebę aktywności dziecka. Z punktu widzenia jego wartościowego, harmonijnego rozwoju nie należy dziecku proponować intensywnej, pionowej „edukacji do sukcesu” (chociaż rodziców może „kusić” medialna kariera dziecka sukcesu w programie telewizyjnym czy festiwal małych talentów itp.).

Pożegnanie
Rodzice powinni zorganizować przygotowanie dziecka do pobytu w przedszkolu i przyprowadzić je na tyle wcześnie, by zdążyło spokojnie „zadomowić się” w placówce. Trudną sytuacją dla dziecka i rodzica może być moment pożegnania – ważne by nie zostawiać dziecka przed drzwiami przedszkola, trzeba je wprowadzić do sali i – w miarę potrzeb – zostać chwilę. Ważne, by nie przedłużać momentu rozstawania, a traktować jako naturalną „kolej rzeczy”. Dziecko powinno mieć świadomość, że w ściśle określonym czasie rodzice, albo ktoś inny – uprawniony (ważna informacja też dla nauczycielki), przyjdzie po nie. Dla poczucia bezpieczeństwa dziecka bardzo ważna jest punktualność rodzica. W początkowym okresie można odbierać dziecko wcześniej, trzy/czterolatek mają inne poczucie upływu czasu, zatem rzeczywisty czas pobytu poza domem może wydawać im się bardzo długi.

Ubieranie się
Problemem dla nowego przedszkolaka może być sytuacja samodzielnego ubierania się w przedszkolu. Niezbędne jest uczenie dziecka samodzielności w tej dziedzinie (trzeba zadbać o wygodne, niekrępujące ubranie do przedszkola).

Moje nowe środowisko
Dziecko już na początku pobytu, otrzymuje „swoje” miejsce w szatni – swój identyfikator, umowny znaczek. Ważne, by wytłumaczyć dziecku sens tych symboli, uczyć rozpoznawania „swojej szafki”, dbania o swoje rzeczy itp.

„Przytulanka” w przedszkolu
Dyskusyjne jest (ma tyle samo wad, co i zalet) – przynoszenie do przedszkola zabawek z domu. Z jednej strony – ulubiona maskotka, „przytulanka” może dawać poczucie bezpieczeństwa, przypominać dom rodzinny, z drugiej – wymaga „pilnowania”, dziecko nie wie, co z nią zrobić, może prowokować konflikt między dziećmi itp. Uzgodnienia wymaga dawanie dziecku produktów żywnościowych do przedszkola. Warto z nauczycielem przedszkola ustalić zwyczaje społeczności przedszkolnej grupy i w tym zakresie.

Nauczyciel przedszkola
Nauczyciel przedszkola to ta osoba, z którą rodzice powinni utrzymywać stały kontakt, wymieniać informacje o postępach i problemach dziecka, jego sukcesach i porażkach. Rodzice mogą (i powinni) informować o przyzwyczajeniach, upodobaniach, problemach zdrowotnych, potrzebie pomocy specjalistycznej itp. (to powszechna praktyka prowadzenia takiej wstępnej diagnozy w przedszkolach). Informacje te powinny pomóc w organizowaniu warunków sprzyjających rozwojowi dziecka i jego satysfakcjonującemu funkcjonowania w społeczności przedszkolnej.

Rodzice dziecka rozpoczynającego karierę przedszkolaka powinni być przekonani, że w warunkach edukacji przedszkolnej będzie miało możliwość rozwijania swoich umiejętności - planowania, organizowania i oceniania własnego uczenia się, współpracy i współdziałania, podejmowania decyzji, twórczego rozwiązywania problemów, korzystania z różnych źródeł informacji. Takie uzasadnienie i motywacja edukacji przedszkolnej powinny ułatwić rodzicom podejmowanie działań wspierających i wspomagających dziecko w tym trudnym okresie debiutu w roli przedszkolaka.