Poznaj witaminy i mikroelementy niezbędne na poszczególnych etapach ciąży

Bez wątpienia zarówno ciąża, jak i okres bezpośrednio ją poprzedzający jest czasem wyjątkowym. Oczekiwanie na upragnioną pociechę to niezwykłe, niedające się opisać przeżycia i emocje, ale także szczególne potrzeby. Niezmiernie istotna w tym czasie jest odpowiednia podaż witamin i mikroelementów, która często jest niemożliwa do dostarczenia wraz z dietą.

W ciąży i okresie prekoncepcyjnym zapotrzebowanie na niektóre niezbędne składniki jest tak duże, że wymaga suplementacji. Niejednokrotnie niedobory pewnych substancji mogą stanąć na przeszkodzie do tego, by w końcu ujrzeć upragnione dwie kreski na teście ciążowym. Właściwa suplementacja witaminowa jest konieczna dla prawidłowego rozwoju dziecka, a także utrzymania pełni zdrowia przyszłej mamy.

Przygotowanie do ciąży i jej wczesny okres

W okresie poprzedzającym zapłodnienie oraz w czasie pierwszego trymestru rekomendowana jest suplementacja m.in. choliny, folianów, witaminy B12, B6, D3 oraz jodu.

Cholina zaliczana jest do witamin z grupy B. Jako dodatkowe źródło grup metylowych przyczynia się do spadku ryzyka wad cewy nerwowej, dodatkowo wspiera czynność wątroby oraz usprawnia przepływ krwi w łożysku. Ostatnio podkreślany jest jej potencjał epigenetyczny, czyli wpływ na ekspresję genów, co może mieć pozytywny wpływ na zdrowie dziecka w jego dorosłym życiu. Zalecana dawka choliny w ciąży to 450 mg /dobę.

Niezwykle istotna w diecie przyszłej mamy jest właściwa podaż folianów, które warunkują prawidłowy rozwój układu nerwowego, zmniejszając tym samym ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej. Rekomendowane jest przyjmowanie aktywnej formy folianów razem z kwasem foliowym, co ma związek z występującą wśród Polek mutacją MTHFR, powodującą gorszą biodostępność kwasu foliowego dostarczanego z diety.

Zaleca się suplementowanie kwasu foliowego wraz z jego aktywną formą przynajmniej na 6 tygodni przed koncepcją oraz na początku ciąży w dawce 400 µg /dobę.

Rekomenduje się, by foliany przyjmować z witaminami B12 i B6, co wspomaga ich właściwe wykorzystanie przez organizm.

Witamina B12 uczestniczy w procesie neutralizacji homocysteiny, której wysoki poziom jest związany z zaburzeniami przebiegu ciąży i niekorzystnym wpływem na rozwój płodu. Najlepiej przyswajalną formą witaminy B12 jest forma zmetylowana, gotowa do włączenia w cykl folianów.

Nie określono jednoznacznie zapotrzebowania na witaminy B6 i B12 u ciężarnych i kobiet planujących ciążę. Niemniej warto podkreślić, że kobiety, które nie spożywają mięsa w diecie, powinny bezwzględnie przyjmować witaminę B12 podczas ciąży.

Bardzo ważna jest również odpowiednia podaż jodu, który warunkuje prawidłowe funkcjonowanie tarczycy mamy, a także na początkowym etapie rozwoju dziecka stanowi dla niego jedyne źródło hormonów tarczycowych, odpowiedzianych za prawidłowy rozwój umysłowy. Jod jest niezbędny dla właściwego kształtowania się układu nerwowego płodu oraz późniejszego rozwoju malucha.

Zalecana dawka jodu w ciąży to 150-200 µg/ dobę.

Z kolei witamina D jest nieodzowna dla zdrowia kości oraz zębów dziecka, a także wpływa na siłę jego mięśni i odporność. Jej niedobór u mamy może w konsekwencji prowadzić do wystąpienia rzucawki przedporodowej, czy cukrzycy ciążowej. Co ważne, niedobory  tej witaminy mogą nawet uniemożliwić zajście w ciążę i jej

utrzymanie na początkowym etapie.

Rekomendowana dawka witaminy D w ciąży to: 1500-2000 IU/dobę.

A co później – kolejne tygodnie ciąży i okres laktacji
Co prawda pierwszy trymestr ciąży jest momentem krytycznym, niezwykle ważnym dla prawidłowego rozwoju dziecka, jednak nie znaczy to, że te następujące po nim nie wymagają szczególnej uwagi, rozumianej także jako suplementacja witamin i mikroelementów. Wręcz przeciwnie – zapotrzebowanie na nie jest większe, co wiąże się ze wzrostem płodu i łożyska, które odpowiada za dostarczanie substancji odżywczych.

W dalszym ciągu kobieta ciężarna powinna przyjmować cholinę w dawce 450 mg, foliany w zwiększonej dawce 800 µg, 150-200 µg jodu, 1500-2000 IU witaminy D3 oraz witaminy B12 i B6.

Ponadto istotna jest właściwa podaż kwasu omega 3 DHA, który ma wpływ na prawidłowy rozwój mózgu oraz narządu wzroku maluszka. DHA zmniejsza również ryzyko porodu przedwczesnego oraz redukuje możliwość rozwoju alergii u dziecka – stąd ważne, by kontynuować suplementację DHA także w okresie karmienia piersią.

Rekomendowana dawka kwasu DHA w trakcie ciąży to: 600 mg /dobę, przy czym kobiety zagrożone porodem przedwczesnym winny przyjmować1000 mg/dobę.

Kolejnym, niezwykle istotnym dla prawidłowego przebiegu ciąży składnikiem jest żelazo. Żelazo jest niezbędne dla prawidłowej produkcji krwinek czerwonych w organizmie, zabezpieczając przed niedokrwistością mogącą prowadzić do niskiej masy urodzeniowej dziecka.

Zalecaną dawką żelaza od II trymestru jest 60 mg/dobę (w razie wystąpienia niedokrwistości). Należy podkreślić, że żelazo przyjmowane przed 8 tygodniem ciąży może mieć działanie teratogenne.

Warto pamiętać, że zarówno niedobór pewnych składników odżywczych, jak również ich nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia przyszłej mamy i jej pociechy, dlatego też preparaty wielowitaminowe należy stosować rozsądnie, mając na względzie indywidualne potrzeby i uwarunkowania, najlepiej w porozumieniu z lekarzem.