Warszawa

Szumi las... tam przygoda czeka nas - Białowieża

Szumi las... tam przygoda czeka nas - Białowieża

BIAŁOWIEŻA – woj. Podlaskie, ok. 230 km od Warszawy


Z tym miejscem wiążę szczególne wspomnienia, beztroskie wakacje spędzane u wujostwa w domu nad stawem, niezapomniane przygody i przyjaźnie bądź znajomości, które przetrwały lata. Wraz z grupką zaprzyjaźnionych dzieciaków biegaliśmy po okolicznych łąkach i lasach. Bawiliśmy się w podchody. Białowieża to dla mnie miejsce magiczne, spokojna, mała wieś na końcu świata, żyjąca swoim własnym czasem. Odpowiednia by wyrwać się z zatłoczonego miasta zarówno na kilka dni, jak i na kilka tygodni, tylko we dwoje … i z całą rodziną. Dla tych, którzy sceptycznie podchodzą do wycieczek na wieś i nadymając wargi mówią – a cóż ciekawego może być na wsi ot normalnie konie, krowy i kury - krótki rys historyczny tej niezwykłej i wyjątkowej wsi. Takim zapleczem dziejowym niejedno małe miasteczko nie może się pochwalić.


Historia tej wsi sięga daleko w lata mrocznych wieków średnich, XIV i XV wieku, rycerzy zakutych w zbroje. Wiadomo, że pierwsza osada w puszczy powstała w miejscu dzisiejszego uroczyska Stara Białowieża. A nazwa – nie ma zgody co do jej etymologii, ale usłyszałam od białowieskich przewodników, że pierwszy dworek na uroczysku wybudowany był z drzewa sosnowego, a więc jasnego i miał wysoką wieżę, z daleka wyglądała ona jak biała. Może to prawda, a może legenda, ale bardzo pasuje do tamtego miejsca. Historyczne wzmianki odnotowały pobyt króla Jagiełły w Białowieży i polowania w okolicznej puszczy w roku 1409 przed bitwą pod Grunwaldem. Na żubry, niekwestionowanego króla puszczy polowali tu także m.in. Zygmunt I Stary i królowa Bona, Zygmunt August, August III Sas. 27 września 1752 r. August III Sas urządził w Puszczy jedno z największych w jej historii polowań. Na pamiątkę tego wydarzenia opodal pałacu ustawiono obelisk z piaskowca, na którym wyryto w języku niemieckim i polskim nazwiska polującej świty oraz dane o ilości ubitej zwierzyny.

 

Pod koniec XVIII wieku Puszcza Białowieska przeszła w ręce carów Rosji. W I poł. XIX wieku wybudowany zostaje na terenie Parku Pałacowego dworek myśliwski drewniany, który można podziwiać do dziś, a który obecnie jest siedzibą Centrum Edukacji Przyrodniczej. W dniach 5-7 października 1860 r. Białowieża gościła cara Aleksandra II, który przybył na polowanie. Na pamiątkę pierwszego pobytu cara w Puszczy, w połowie drogi do Hajnówki, ustawiono żeliwną statuę żubra odlaną w fabryce Ogariowa w Petersburgu. W czasie zawieruch wojennych wywieziona została z Białowieży, obecnie znajduje się w Spale a replika w Białowieży. W 1888 r. Puszcza Białowieska przeszła w prywatne włości carskie. Od tej chwili Białowieża zaczyna przechodzić intensywny rozwój. Aleksander III podjął decyzję o rozpoczęciu budowy dużego pałacu myśliwskiego. Budowę rozpoczęto w 1889 r., a zakończono w sierpniu 1894  Pałac, był dwukondygnacyjny.

 

W 1895 r. ukończono zakładanie wokół pałacu około 50-cio hektarowego parku w stylu angielskim według projektu Waleriana Kronenberga. W 1897 r. doprowadzono z Hajnówki do Białowieży kolej, po której 27 sierpnia tegoż roku przejechał pierwszy pociąg, wiozący cara Mikołaja II z rodzina i ich gośćmi. Dziś w budynku dworcowym mieści się elegancka restauracja, która z dużym sukcesem wykorzystała przy wystroju detale pocarskie. W tym miejscu można także spróbować przysmaków kuchni rosyjskiej. 22 stycznia 1895 r. odbył się akt wyświęcenia nowo zbudowanej murowanej z czerwonej cegły cerkwi p.w.św. Mikołaja Cudotwórcy, położonej w pobliżu pałacu. Ikonostas wykonano z chińskiej porcelany, którą car otrzymał w prezencie /obecnie jest to jedyny zabytek tego rodzaju w Polsce !/. Ostateczne prace ukończono w 1897 r., przed wizytą cara Mikołaja II w Białowieży. Wybuch I a potem II wojny światowej znowu zmienił koleje losu małej wsi. Na te tereny wkroczyli Niemcy. Pod koniec II wojny światowej wysadzili w powietrze pałac carski, jego ruiny można było jeszcze oglądać na początku lat 50-tych XX wieku. Obecnie w tym miejscu stoi hotel z restauracją i mieści się Muzeum Przyrodniczo – Leśne.

 

Tyle historii miejsca, a co można dziś zwiedzić w Białowieży. Jak zainteresować większych i mniejszych milusińskich by pobyt w puszczy nie kojarzył się tylko i wyłącznie ze spacerem po lesie. Oto garść przykładowych miejsc gdzie można zabrać cała rodzinę.


1. Mniejsze i większe pociechy na pewno będą zadowolone z wizyty w muzeum przyrodniczym, które po gruntownej modernizacji jest dziś nowoczesnym, multimedialnym obiektem, ekspozycja zwierząt na tle wycinków naturalnego środowiska, sala gdzie wyświetlany jest pokaz slajdów cztery pory roku w puszczy z podkładem głosów ptaków i zwierząt. Możemy więc usłyszeć choćby rykowisko jeleni. Ciekawa ekspozycja dotycząca starodawnej historii i kultury ludów zamieszkujących te tereny zainteresuje pewnie nieco starsze dzieciaki.

 

2. Wieża widokowa w obiekcie muzeum przyrodniczego – to z pewnością atrakcja dla wszystkich – rzut oka na wieś z lotu ptaka.

 

3. Park Pałacowy – doskonałe miejsce do spacerowania, ale także jeden z piękniejszych przykładów ogrodu w stylu angielskim.

 

4. Obelisk upamiętniający polowanie Augusta III Sasa (na grobli).

 

5. Cerkiew  pod wezwaniem św. Mikołaja Cudotwórcy z unikatowym na skalę kraju ikonostasem.

 

6. Rezerwat ścisły – doskonale zachowany fragment prastarej puszczy (wejście tylko przewodnikiem w kilku osobowej grupie) przy odrobinie szczęścia może wypatrzymy jakieś zwierzątko.

 

7. Rezerwat pokazowy żubrów – 4 km od Białowieży – obiekt w głębi lasu w naturalnych, przestronnych wybiegach możemy zobaczyć nie tylko żubry, sarny, czy jelenie, ale także wilki, rysie, dziki, łosie, koniki polskie Przewalskiego oraz żubronie hodowlana krzyżówka żubra i krowy domowej. Na terenie rezerwatu wiatki, gdzie można odpocząć.

 

8. Kładka „Żebra żubra” wytyczona i opracowana przez leśnika białowieskiego, wielkiego miłośnika przyrody i pasjonata swojego zawodu Jacka Wysmukła i jego żonę Barbarę Wysmukłe. To 4 km ścieżka przez różne rodzaje lasu – liściaste, iglaste, grądy i bagna. Po drodze opisane zarówno charakterystyczne odmiany lasu, jak i same gatunki drzew na tabliczkach przy dróżce. Ścieżka zaczyna się niedaleko skansenu i prowadzi do Rezerwatu Pokazowego Żubrów.

 

9. Szlak królewskich dębów na uroczysku Stara Białowieża, około 1 km trasa wśród starych kilkusetletnich dębów, które staraniem Jacka i Barbary Wysmułków zostały drzewami pomnikowymi (pomnik przyrody prawem chroniony). Opracowali oni i wytyczyli wśród nich trakt spacerowy gdzie upamiętnili nadając poszczególnym drzewom imiona królów i książąt polskich i litewskich, wszystkie ważne osobistości polujące na terenie Puszczy Białowieskiej. Na drewnianych tabliczkach obok drzew wypisano orientacyjny wiek drzewa, wysokość i rozmiar oraz komu jest poświęcony, a także źródło historyczne dokumentujące bytność danego króla w tym miejscu.

 

10. Miejsce mocy -  uroczysko ok. 4 km od Białowieży wyróżnia się niezwykłymi formami drzew i krzewów oraz nietypowym kamiennym kręgiem. Wg niektórych badaczy są przesłanki, by uznać ten obszar za kultowe miejsce prasłowian, bądź kultur przedsłowiańskich. Jedna z puszczańskich legend mówi o miejscu tajemnym, w którym zbierali się wtajemniczeni, by wykorzystując moc własną i kamieni specjalnie ułożonych w krąg odganiać złe moce i wszelkich wrogów.

 

11. Skansen Architektury Drewnianej Ludności Ruskiej Podlasia w Białowieży prezentuje obiekty budownictwa drewnianego z terenu Podlasia. W kolekcji znajduje się dziewięć obiektów o zróżnicowanym stanie zachowania – część z nich została przystosowana do zamieszkania przez turystów. Każdy z budynków jest jednak bardzo ładnie wyeksponowany i fantastycznie współgra z otaczającą go przyrodą, co sprawia, że spacer po muzeum jest ciekawym doświadczeniem. Warto podkreślić, że muzeum jest inicjatywą prywatną. Pomysłodawcami utworzenia placówki byli studenci białostoccy oraz profesor Anatolij Odzijewicz. Można go zwiedzać w okresie letnim i w długie weekendy, ale zawsze po wcześniejszym umówieniu się z opiekunem.

 

Ciąg dalszy artykułu na kolejnej stronie

 

 

 

A dla tych, którzy zmęczyli się już długimi spacerami po lasach dodatkowe atrakcje:

 

1. Białowieski Ekspress przejazd po Białowieży i okolicy na dwóch trasach historyczno - przyrodniczych. Kolejka na kołach może przewieźć jednorazowo 30 osób (więcej w przypadku dzieci). Wyjeżdża z parkingu przy Biurze Turystycznym PTTK. Białowieski Express składa się z "lokomotywy" i zadaszonego wagonika.

 

2. Przejazd bryczką do wyboru kilka tras, koniecznie trzeba zamówić z wyprzedzeniem w Biurze Turystycznym PTTK. Jedna bryczka może zabrać 4 osoby.

 

3. Przejazd drezyną lekkim pojazdem szynowym napędzanym siłą mięśni przez pasażerów. Pojazdy posiadają ławki, barierki, hamulec.

 

4. Przejazd kolejką wąskotorową przez las na odcinku Hajnówka Topiło (w okolicy 20 km od Białowieży). Topiło miejscowość gdzie kiedyś tartak hajnowski w dwóch specjalnie wykopanych stawach pławił ścięte drzewo. Wkoło jednego ze stawów ścieżka edukacyjna – „Leśne osobliwości”.
Warto w tym miejscu dodać, że Biuro Turystyczne PTTK w Białowieży specjalizuje się także w organizacji ognisk w uroczyskach leśnych, spływów kajakowych, pomocy w realizacji programów „Zielonych szkół”.

 

Pasjonaci pieszych wędrówek mogą z przewodnikiem wyruszyć na wycieczki o świcie lub zmierzchu i może uda się im w leśnej głuszy wytropić jakąś zwierzynę. W okolicy jest wiele szlaków rowerowych więc miłośnicy dwóch kółek też nie powinni narzekać. Zmotoryzowani poszukiwacze atrakcji turystycznych mogą skusić się na wyprawy nad zalew Siemianówka (tu kręcone były ujęcia do filmu Lew, czarownica i stara szafa z serii Narnia), wycieczkę szlakiem tatarskim Krynki – Kruszyniany – Bohoniki.

 

Autor:

Mama Agnieszka
 

 

1/9
1/9
2/9
2/9
3/9
3/9
4/9
4/9
5/9
5/9
6/9
6/9
7/9
7/9
8/9
8/9
9/9
9/9

Przeczytaj również

Polecamy

Więcej z działu: Artykuły

Warto zobaczyć