Dziecko często jest nieśmiałe, ponieważ obawia się różnych rzeczy, np. odrzucenia. Niekiedy nieśmiałość jest jego maską, która pomaga mu przetrwać trudne sytuacje w życiu – przeprowadzkę czy zmianę szkoły.

Nieśmiałość – czym jest?

Nieśmiałość jest zjawiskiem, które u każdego człowieka przejawia się w inny sposób i w odmiennym natężeniu: od lekkiego skrępowania po ogromny lęk, który może nawet doprowadzić do nerwicy. U małych dzieci nieśmiałość jest czymś naturalnym. To opór przed kontaktem z obcą osobą, który ma ochronić relację dziecka i rodzica przed innymi ludźmi. Nieśmiałość jest więc wpisana w rozwój dziecka.  We wczesnym wieku dziecięcym nie powinna być powodem do obaw, o ile diametralnie nie utrudnia życia dziecku i rodzicom.

Nieśmiałość ujawnia się w sferze emocjonalnej jako poczucie zażenowania, w obszarze zachowania poprzez wycofywanie się dziecka z podjęcia aktywności oraz w sferze poznawczej poprzez koncentrowanie swoich myśli na stresujących sytuacjach czy złe myślenie o sobie. Utrwalona nieśmiałość może mieć negatywne konsekwencje w przyszłości.

Nieśmiałość – kiedy może stanowić problem?

Zdaniem prof. Elaine Aron nieśmiałość po dziesiątym roku życia może być źródłem niskiego poczucia własnej wartości oraz różnego rodzaju lęków.

Okazuje się jednak, że posiadanie chociażby jednego przyjaciela może pomóc małemu człowiekowi odbudować wiarę w siebie. Nieśmiałe w kontaktach z większą grupą rówieśniczą dzieci, mogą świetnie odnajdywać się w relacjach indywidualnych. Dlatego sam fakt nieśmiałości nie jest równoznaczny z brakiem możliwości zdobywania prawdziwych przyjaciół.

Rodzice powinni zwrócić uwagę na to, jak dziecko z powodu swojej nieśmiałości jest traktowane w grupie. Odrzucenie, poniżanie czy nawet ataki fizyczne to coś, czego nie wolno ignorować i na co nie należy się godzić. Permanentna przemoc może na zawsze odcisnąć piętno w psychice dziecka, które może zacząć coraz bardziej izolować się od innych.

Nieśmiałość nie jest wieczna – rodzic może pomóc

Wszystkich zaniepokojonych losem swoich nieśmiałych dzieci, warto uspokoić. Nieśmiałość często może być stanem przejściowym. Dziecko ze względu na życiowe trudności, np. przeprowadzkę czy zmianę szkoły, może na chwilę zamknąć się w sobie, ale po jakimś czasie znowu otworzyć się na nowe znajomości.

Małym dzieciom pomóc znaleźć przyjaciół mogą rodzice. Badania przeprowadzone przez psychologów Susan Calkins, Pamelę Cole, Anę Sobel i Nathana Foxa wskazują, że mama czy tata mogą odegrać niebagatelną rolę w przełamaniu nieśmiałości u dziecka. Testy w tym przypadku przebiegały w kilku etapach. Najpierw do badania zaproszono dwulatków i rejestrowano na nagraniu ich reakcję związaną z próbami nawiązania relacji z osobą przebraną za klauna, równocześnie pokazując im robota-zabawkę. Pięć lat później te same maluchy zaproszono do zabawy z nieznanymi trzylatkami. Te dzieci, które jako dwulatki były nieśmiałe podczas badania, a teraz stały się towarzyskie wskazywały, że zmieniły się, bo rodzice pozwolili doświadczać im nowych rzeczy.

To właśnie możliwość zdobywania nowych doświadczeń przez dziecko i obserwowania przez nie tego, co się stanie, gdy podejmą ryzyko może wzmacniać ich pewność siebie, a w konsekwencji doprowadzić do tego, że nieśmiałość zniknie.

Jak pomóc znaleźć nieśmiałemu dziecku przyjaciela?

"Nie mam żadnych kolegów", "Nikt mnie nie lubi" - niektóre dzieci często w taki sposób skarżą się rodzicom na brak przyjaciół. Zanim jednak uwierzysz maluchowi, zweryfikujcie, czy to rzeczywiście prawda. Czasem rzeczywistość wygląda zgoła inaczej i dziecko ma nawet kilku przyjaciół, ale po prostu czuje się samotne albo niezrozumiane. Warto wtedy okazać dziecku zainteresowanie.

Jeżeli natomiast dziecko nie ma ani jednego przyjaciela w szkole, możesz dyskretnie porozmawiać na ten temat z nauczycielem, a także poobserwować córkę lub syna i zobaczyć, w jaki sposób zachowuje się w kontakcie z rówieśnikami. Warto pomóc w nienachalny sposób dziecku poprzez np. zasugerowanie nauczycielowi, by dziecko miało możliwość wykonania zadania w parze z osobą przyjazną, która charakterologicznie będzie pasować do córki lub syna. Przyjaźnie rodzą się także, gdy dziecko zajmuje wspólną ławkę z kolegą czy koleżanką.

Możesz również porozmawiać z dzieckiem, czy dostrzega w klasie kogoś, z kim mogłoby się zaprzyjaźnić. Często kandydat jest już znaleziony, ale dziecko niesłusznie uważa, że np. rówieśnik nie chce się zaangażować.

Inną możliwością jest znalezienie przyjaciół poza szkołą. Jeżeli dziecko jest bardzo nieśmiałe, najlepiej sprawdzi się kontakt 1 do 1, bez angażowania wszystkich dzieci z podwórka. Możesz zaprosić znajomego, który również ma dziecko w podobnym wieku. Pozostawcie maluchy same sobie, nie narzucajcie im obowiązku zabawy, a wkrótce same w instynktowny sposób rozpoczną zabawę.

Być może tak uda się Twojemu brzdącowi znaleźć pokrewną duszę albo przynajmniej fajnego kolegę, z którym będzie mógł dobrze się bawić.

Zobacz też:

Dlaczego relacja z rówieśnikami jest tak istotna w rozwoju dziecka?