Warszawa

Długi w spadku a dziecko - spadkobierca

Długi w spadku a dziecko - spadkobierca

Historie o odziedziczonych milionach najczęściej zdarzają się tylko w filmach. W życiu znacznie częściej borykamy się z problemami odziedziczonych długów. Wbrew pozorom spadek nie oznacza tylko majątku, ale również odpowiedzialność za zobowiązania. Jeśli spadkodawca (osoba, po której odbywa się dziedziczenie) przed śmiercią zaciągnął długi (na przykład nie spłacił pożyczki zaciągniętej w banku czy instytucji parabankowej, nie uregulował w terminie czynszu czy rachunku za telefon, zalegał ze spłatą raty za zakup domu czy samochodu) w przypadku jego śmierci zobowiązania te nie znikną. Wierzyciele (czyli podmioty na rzecz których spłata miała być dokonana) będą szukali spadkobierców celem wyegzekwowania należnych im pieniędzy.

 

Testament albo ustawa decyduje o kolejności dziedziczenia
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce zasadami dziedziczenie może odbywać się w oparciu o dwie różne metody:
1. Na podstawie pozostawionego przez spadkodawcę testamentu;
2. Na podstawie ustawy, jeśli spadkobierca nie sporządził testamentu.


Spadkobierca może przed swoją śmiercią zadecydować, w jaki sposób odbędzie się dziedziczenie zgromadzonego przez niego majątku. Aby był ważny, testament musi być sporządzony w określonej przez przepisy prawa formie. Zazwyczaj będzie to forma pisemna (treść testamentu spisana ręcznie i podpisana przez spadkodawcę wraz z oznaczeniem daty i miejsca sporządzenia dokumentu) albo forma aktu notarialnego, przygotowana w formie oświadczenia złożonego przez notariuszem. W testamencie spadkobierca może w całkowicie dowolny sposób rozporządzić spadkiem i poszczególnymi przedmiotami stanowiącymi jego własność.


Jeśli spadkobierca nie zdecyduje się na sporządzenie takiego dokumentu, wówczas dziedziczenie będzie odbywało się na zasadach ustawowych. Kodeks cywilny określa wyczerpująco, w jaki sposób odbywa się dziedziczenie. Zazwyczaj w pierwszej kolejności osobami uprawnionymi do dziedziczenia są małżonek i dzieci zmarłego. Jeśli dzieci spadkodawcy nie dożyły otwarcia spadku (tj. momentu śmierci spadkodawcy), wówczas w ich miejsce wstępują ich własne dzieci. Przepisy Kodeksu określają również udziały, w jakich odbywa się dziedziczenie. Dziedziczenie może odbyć się w tzw. sposób prosty (spadkobierca odpowiada za długi całym swoim majątkiem) albo z tzw. dobrodziejstwem inwentarza (odpowiedzialność za długi spadkowe jest ograniczona tylko do wysokości aktywów spadku).


Przykład:


Jan Kowalski zmarł w 2018 roku. Miał żonę Alicję i dwóch synów Adama i Jacka. Jacek zmarł  w 2016 r. i miał własną rodzinę, żonę Katarzynę i córkę Joannę. Po Janie Kowalskim będą dziedziczyli żona Alicja (w 1/3 spadku), syn Adam (w 1/3 spadku) i spadkobiercy zmarłego syna Jacka (w 1/3 spadku tj. na rzecz żony 2/6 spadku i na rzecz córki 2/6 spadku).

 

Pół roku na podjęcie decyzji


Po otrzymaniu wiadomości o śmierci krewnego spadkobierca winien wyczerpująco zbadać, co znajduje się w spadku i co dokładnie podlega dziedziczeniu. Przykładowo, spadkodawca mógł być właścicielem wartościowej nieruchomości, ale dopiero sprawdzenie treści księgi wieczystej ujawni, czy nieruchomość ta nie była obciążona równie ogromną hipoteką.


Jeśli spadkobierca stwierdzi, że dziedziczenie spadku nie ma sensu, bo wiązałoby się z obciążeniem długami, może złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. Oświadczenie można złożyć przed sądem albo przed notariuszem, ale niezwykle istotne jest dochowanie sześciomiesięcznego terminu do jego złożenia. Dokonanie tej czynności powoduje, że potencjalny spadkobierca jest traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.


Warto pamiętać, że jeśli spadkobierca ma dzieci, złożenie oświadczenia nie kończy sprawy. Jak wspomniano powyżej, jeśli spadkobierca nie uczestniczy w spadkobraniu, ponieważ np. zmarł przed otwarciem spadku albo spadek odrzucił, udział w spadku przechodzi na rzecz jego spadkobierców tj. na przykład dzieci. Dziecko również może odziedziczyć zobowiązania – aby dziecko spadkobiercy nie odziedziczyło spadku wraz z długami, konieczne jest złożenie w jego imieniu oświadczenia o odrzuceniu spadku. Dzieci z mocy ustawy dziedziczą spadek zawsze z tzw. dobrodziejstwem inwentarza, czyli odpowiedzialność za długi spadkowe będzie ograniczona tylko i wyłącznie do wartości stanu czynnego spadku.


Przykład:


Rodzice pięcioletniej Magdy odrzucili spadek po wujku Januszu. W skład spadku wchodziły wyłącznie długi względem spółdzielni mieszkaniowej i banku. Kolejną osobą uprawnioną do dziedziczenia jest Magda. Aby uniknąć odziedziczenia długów przez dziecko jej rodzice będą musieli złożyć kolejne oświadczenie o odrzuceniu spadku, tym razem w imieniu córki.

 

Sąd rodzinny zadecyduje o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka


Sytuacja, w której konieczne jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku, nie jest najłatwiejsza. Osoba dorosła może po prostu udać się do notariusza i w jego obecności sporządzić stosowny dokument. W przypadku dziecka niezbędne będzie uzyskanie zgody sądu rodzinnego, albowiem zgodnie z zasadami określonymi przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy rodzice muszą uzyskiwać zgodę sądu rodzinnego w każdym przypadku rozporządzenia majątkiem dziecka w sprawach przekraczających tzw. zwykły zarząd, przez który rozumie się zwykłe, codzienne sprawy i decyzje.


Sąd rodzinny sprawdzi, co dokładnie wchodzi w skład spadku i czy odrzucenie spadku jest rzeczywiście uzasadnione szeroko pojętym interesem osoby małoletniej. Jeśli przyjęcie spadku, nawet pomimo istnienia drobnych długów, powodowałoby powiększenie majątku dziecka, sąd nie wyrazi zgody na odrzucenie spadku. Żądanie odrzucenia spadku należy w każdym przypadku uzasadnić i udowodnić na przykład za pomocą wypisów z ksiąg wieczystych dokumentujących zaciągnięte długi hipoteczne, wezwań do zapłaty czy dokumentów wystawionych przez komorników sądowych.


W przypadku zagrożenia odziedziczeniem długów przez dziecko rodzice powinni wykazać daleko posuniętą ostrożność – termin na złożenie oświadczenia wynosi sześć miesięcy od uzyskania wiedzy o powołaniu do spadku, a zatem konieczne jest szybkie i sprawne działanie.

 

Przeczytaj również

Polecamy

Więcej z działu: Artykuły

Warto zobaczyć