Gdy dziecko mieszka tylko z jednym z rodziców, konieczne jest ustalenie terminów spotkań z drugim rodzicem. Nie ulega żadnej wątpliwości, iż ukształtowanie i umocnienie więzi pomiędzy rodzicem a synem czy córką wymaga regularnych kontaktów, rozmów czy wyjazdów. Rodzice mogą ustalić harmonogram tych spotkań samodzielnie, we własnym zakresie – jeśli chcą, mogą nawet utrwalić dokonane ustalenia w formie pisemnego porozumienia. Co istotne, prawo do spotkań z dzieckiem jest prawem niezależnym od władzy rodzicielskiej, a zatem nawet rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej ma prawo do kontaktów z dzieckiem.

Niezaprzeczalna siła porozumienia
Jeśli rodzice dziecka pozostają w konflikcie, osiągnięcie kompromisu może być niezwykle trudne, a czasem nawet niemożliwe. Negatywne zachowania byłych partnerów, obarczonych bagażem niekoniecznie dobrych wspomnień i doświadczeń, mogą przełożyć się na relacje rodzica z dzieckiem. Takich sytuacji odpowiedzialni dorośli powinni za wszelką cenę unikać. Warto zauważyć, że nawet najbardziej podstawowe porozumienie, wypracowane wspólnymi siłami obojga rodziców, będzie korzystniejsze dla ich stosunków ze sobą i z dzieckiem, aniżeli rozwiązanie narzucone przez sąd.

W przypadku, w którym mimo prób rodzice nie potrafią ustalić kalendarza spotkań, konieczne będzie skorzystanie z rozwiązań przyjętych przez ustawodawcę. O kontaktach orzeka sąd rodzinny, którym jest w każdym przypadku sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Każdy z rodziców może zwrócić się do sądu z wnioskiem o tzw. uregulowanie kontaktów – może to uczynić również rodzic, który na co dzień sprawuje władzę rodzicielską i mieszka z dzieckiem. Wniosek podlega opłacie w wysokości 40,00 zł. Po rozpoznaniu sprawy sąd wyda postanowienie, w którym określi, w jakich dokładnie terminach kontakty winny się odbywać.

Sąd spróbuje mediacji
Sędzia, który rozpoznaje sprawę, nie zna dziecka i wszystkich okoliczności, jakie złożyły się na skomplikowaną sytuację rodziny. Sąd będzie próbował dotrzeć do sedna sprawy, ale z uwagi na ograniczony czas i środki nie zawsze będzie to możliwe. Obowiązkiem sądu – w każdej sprawie, lecz szczególnie w sprawie rodzinnej – jest przynajmniej podjęcie próby mediacji, której rezultatem byłoby wypracowanie porozumienia przez strony. Z tego powodu pierwsza rozprawa w sprawie o kontakty rozpocznie się od zapytania rodziców obecnych na sali o możliwość zawarcia ugody. Jeśli rodzice nie dojdą do porozumienia, sąd będzie kontynuował postępowanie. Każdy z rodziców ma prawo do przedstawienia dowodów na poparcie swoich twierdzeń. Katalog dowodów jest w zasadzie nieograniczony – mogą być to na przykład przesłuchania świadków (np. członków rodziny, którzy mają kontakt z dzieckiem i wiedzę o tym, jak wyglądaja jego relacje z mamą i tatą), dokumenty (np. zaświadczenia ze szkoły czy przedszkola, dokumentacja medyczna, prywatne opinie psychologiczne), a nawet nagrania audio i wideo. Z uwagi na wspomniane ograniczone możliwości sądu, zazwyczaj konieczne będzie zasiągnięcie opinii biegłego psychologa. Biegły sądowy spotka się z rodziną, poprosi o wypełnienie testów i kwestionariuszy, przeprowadzi analizę zachowania poszczególnych członków rodziny względem siebie. Po zakończeniu badania biegły sporządzi opinię, w której opisze relacje pomiędzy rodzicami a dzieckiem i zaproponuje optymalny z punktu widzenia dobra dziecka sposób kontaktów.

Co drugi weekend albo w ciągu tygodnia

Sposób uregulowania kontaktów z dzieckiem winien uwzględniać przede wszystkim potrzeby dziecka, w tym być dostosowany do harmonogramu zajęć w szkole czy przedszkolu. Oczywiście, jeśli rodzice pracują na zmiany albo poza granicami kraju, musi mieć to swoje odzwierciedlenie w planie spotkań. W każdym przypadku terminy kontaktów będą ustalone indywidualnie. Również sposób, w jaki spotkania te przebiegają, musi być dostosowany do potrzeb dziecka. W przypadku maluchów zazwyczaj kontakty będą ograniczały się do spotkań w ciągu dnia, bez noclegów. Czasem kontakty mogą odbywać się w obecności obojga rodziców lub poza miejscem zamieszkania zainteresowanych. Jeśli spotkania będą przebiegały bez żadnych problemów, sposób uregulowania kontaktów może być zawsze zmieniony, w tym rozszerzony.

Najczęściej spotykanymi harmonogramami spotkań są:

- co drugi weekend miesiąca, od piątku do niedzieli w określonych godzinach;
- pierwszy i trzeci (lub drugi i czwarty) weekend miesiąca, od piatku do niedzieli w określonych godzinach;
- dwa weekendy w ciągu miesiąca, w systemie rozszerzonym: od czwartku po zakończeniu zajęć szkolnych czy przedszkolnych do poniedziałku do rozpoczęcia zajęć;
- jedno lub dwa popołudnia w ciągu tygodnia w określonych godzinach.

Do kontaktów w ciągu roku szkolnego warto dodać również spotkania w czasie świątecznym (zazwyczaj święta Bożego Narodzenia i święta Wielkiej Nocy są dzielone pomiędzy rodziców, choć można spotkać również regulację naprzemienną w latach parzystych i nieparzystnych), jeden tydzień ferii zimowych oraz dwa tygodnie lub jeden miesiąc wakacji letnich. W każdej sprawie o uregulowanie kontaktów każdy z rodziców będzie miał możliwość zaprezentowania swojego stanowiska co do preferowanego sposobu uregulowania spotkań. Sąd weźmie te żądania pod uwagę, jednakże kluczowe znaczenie będzie miała propozycja przedstawiona przez biegłego psychologa. Jeśli rodzice dziecka pozostają w szczególnie silnym konflikcie, warto zadbać o możliwie szczegółowe opisanie terminów spotkań. Sąd może w postanowieniu podać nie tylko godziny czy miejsce kontaktów, lecz również wskazać, który z rodziców odpowiada np. za przywożenie i odwożenie dziecka.

Szacunek dla rodzica i dla dziecka
Postanowienie sądu będzie miało formę pisemną i precyzyjnie wskaże, w jakich terminach rodzic, który na stałe nie mieszka z dzieckiem, może się z nim spotykać. To od samych zainteresowanych jednakże zależy, w jaki sposób orzeczenie będzie realizowane. Sędzia nie będzie uczestniczył w spotkaniach, a zatem zachowanie i wzajemne nastawienie rodziców będzie czynnikiem decydującym o sukcesie tych relacji. Rodzice muszą szanować siebie wzajemnie i czasem wybaczać sobie drobne niedociągnięcia (o ile nie powtarzają się one nagminnie), a także wykazywać się elastycznością przy organizacji spotkań. Przykładowo, choroba może uniemożliwić wizytę, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby spotkanie po prostu przełożyć. Rodzice muszą szanować również potrzeby i stanowisko samego dziecka, albowiem to ono jest głównym zainteresowanym w sprawie. Czasem urodziny koleżanki ze szkoły będą ważniejsze niż spotkanie z mamą czy tatą i nie powinien być to powód do zbędnych kłótni. Warto zawsze pamiętać, iż relacje wypracowane w dzieciństwie przełożą się na całe życia i z tego względu należy jak najwcześniej zadbać o wypracowanie prawidłowych postaw i wartości.