Baśń na lekarstwo

Współczesne formy wspierania rozwoju i terapii wydają się poszukiwać coraz bardziej atrakcyjnych i bliskich dziecku narzędzi. Oczywiste jest, że skuteczne działanie nie powinno dziecka nużyć, ale zachęcać do podejmowania wysiłku i wykonania rozwojowych zadań.

Jedną z form wspierania rozwoju oraz terapii jest najbliższa dziecku książka i zabawa, do której można wykorzystać różne elementy dziecięcego świata, np. teksty - baśnie i bajki.

Forma ta nosi nazwę biblioterapii (z jej nurtem bajkoterapią ).
Ten rodzaj aktywności jest coraz bardziej popularny i lubiany przez dzieci i rodziców.

Biblioterapia- brzmi dumnie, ale co to jest?

Taką nazwę otrzymały wszelkie działania, opierające się na wykorzystaniu w celu terapeutycznym wartości literatury. Najprościej można by powiedzieć, że biblioterapia to terapia książką, materiałem czytelniczym, lekturą szkolną, itd. Zakłada wykorzystanie tekstów literackich dla dobrego funkcjonowania systemu nerwowego i psychiki oraz wsparcia rozwoju dziecka.

Jest metodą bardzo starą, bowiem znaną już od czasów starożytnych, kiedy to czytano chorym np. na depresję teksty religijne i filozoficzne.

Współcześnie częściej znamy najnowszą formę biblioterapii, czyli bajkoterapię, bowiem Bruno Bettelheim- amerykański psycholog dziecięcy, odkrył w połowie XX w., że teksty dla dzieci mają szczególną moc.

Zacznijmy od baśni

Kto z nas ich nie zna? Prawdopodobnie każdy dorosły w dzieciństwie zetknął się z baśniami opowiadanymi lub czytanymi przez rodziców lub dziadków.

Co to właściwie jest baśń?

Baśń to utwór oparty na metaforze, łączy w sobie elementy świata realnego i fikcji; kieruje się swoimi prawami logiki, mnóstwo w niej elementów magicznych i cudowności.

Słownik terminów literackich definiuje baśń jako jeden z podstawowych gatunków epickich ludowej literatury, niewielkich rozmiarów utwór o treści fantastycznej, nasyconej cudownością, związany z wierzeniami magicznymi, ukazujący dzieje ludzkich bohaterów swobodnie przekraczających granice między światem poddanym motywacjom realistycznym a sferą działania sił nadnaturalnych.

Baśń utrwala zasadnicze motywy ludowego światopoglądu, a zwłaszcza wiarę w ingerencję przyrody, mocy pozaziemskich, niepisane normy moralne, wzorce więzi społecznych i zachowań.

Skąd pochodzi baśń?

Najstarsze baśnie pochodzą z literatury indyjskiej, co spowodowało, że Indie uznaje się za kolebkę tego gatunku. Równie bogaty zbiór baśni pochodzi z literatury arabskiej, czego dowodem jest na przykład zbiór Tysiąc i jedna noc. W Europie baśń ukształtowała się w czasach średniowiecza, kiedy to miało miejsce przenikanie wpływów orientalnych, mitycznych.

Pierwszym autorem opracowania baśni był Ch. Perrault, który opracował baśnie m.in. O czerwonym Kapturku, Tomciu paluchu czy Kocie w Butach.

Dlaczego dzieci lubią baśnie?

Świat baśni jest dziecku bliski i dla niego zrozumiały, gdyż odpowiada sposobowi dziecięcego myślenia.

Niezwykle istotne jest pozytywne zakończenie baśni. Przywraca w dziecku równowagę emocjonalną po przeżytych wzruszeniach i pozwala mu podtrzymać wiarę w zwycięstwo dobra.

Czy wiesz, że baśnie mogą leczyć...?

Baśnie urzekają i poruszają, są pierwszymi utworami literackimi, z jakimi spotykają się dzieci, są najbardziej dostępne i delikatne dla dziecięcej psychiki. Jak podaje dr Maria Malicka, która jest twórcą bajkoterapii w Polsce, źródeł bajkoterapii i baśnioterapii można doszukiwać się w teoriach amerykańskiego psychologa dziecięcego, Bruno Bettelheim’a. To on „odkrył” baśnie dla terapii w
latach 70 – tych XX i od tamtej pory rzesze terapeutów posługują się tą metodą.

Bettelheim dokonał analizy klasycznych baśni oraz ich funkcji, podkreślając ich walory lecznicze. Swoje wnioski z wieloletniej pracy terapeutycznej z dziećmi zawarł w książce pt. Cudowne i pożyteczne. O wartościach i znaczeniach.

Dokonując analizy psychologicznej licznych baśni, wysunął teorie mówiące, że jeśli opowieść ma zainteresować dziecko, musi obudzić w nim ciekawość i uruchomić jego wyobraźnię. Ponadto, jeśli ma ona wpłynąć na jego życie, musi pomóc dziecku w rozwijaniu jego inteligencji, porządkowaniu uczuć oraz dotyczyć jego problemów i trudności, z jakimi się boryka.

Warto czytać dzieciom baśnie!

W obecnych czasach zwraca się szczególną uwagę na znaczenie wczesnych lat dzieciństwa na rozwój intelektu i osobowości. Dziecko poszukuje sytuacji i doznań, które potwierdzą jego poczucie własnej wartości i tożsamości, w chaosie doznań. Baśnie dostarczają dzieciom doświadczeń, które pozwalają im zrozumieć i opanować otwierający się dla nich świat społeczny i emocjonalny. Zaspakajają potrzebę obcowania ze sztuką. Dzięki artystycznym przeżyciom literackim w kontakcie z baśniami rozwijają się możliwości poznawcze dziecka, inne jednak niż te, jakie kształtują się w toku działania i w procesie przyswajania wiedzy. Rozwija się bowiem jego myślenie intuicyjne, zdolność ujmowania ludzkich problemów i zjawisk rzeczywistości. Baśń dla dziecka odgrywa także rolę schematu porządkującego, jest źródłem przeżyć integrujących i kompensujących baraki doświadczeń w rzeczywistości.

Dziecko, słuchając baśni, identyfikuje się z jej postaciami, a przede wszystkim z głównym bohaterem, co sprawia, iż angażuje się silnie emocjonalnie we wszystkie zdarzenia i przeżycia bohatera. To prowadzi z kolei do „ spełnienia zastępczego” pragnień i dążeń dziecka.

Podsumowując, można powiedzieć, iż baśnie odgrywają niebagatelne znaczenie dla wielowymiarowego rozwoju dziecka:

? porządkują świat dziecka poprzez panujący w ich moralny ład – dostarczają wzorce moralnego
postepowania;
? umacniają wiarę dziecka w dobro i sprawiedliwość, w sens poświęcenia;
? pomagają dziecku zrozumieć swoje potrzeby
? pomagają poznać świat własnych przeżyć, dzięki temu dziecko może nazwać je i ocenić;
? rozwijają samoorientację, prowadzącą do samokontroli i umiejętnością kierowania własnym
postępowaniem;
? modelują postawy, poprzez przenikanie do świata dziecka i w konsekwencji zabawy
odtwórczej;
? dostarczają wiedzy o zjawiskach i rzeczach nieznanych i niedostępnych dziecku w realnym
świecie;
? kształtują rozumienie i poznanie własnego kręgu kulturowego i innych krajów;
? rozszerzają granice własnego świata wewnętrznego dziecka

Co więcej dodać? Mnie to przekonuje. A Ciebie ?