W życiu zdarzają się różne sytuacje i często zdarza się tak, że rodzice dziecka nie mieszkają razem. Czasem nigdy nie byli małżeństwem, czasem zdecydowali się na przeprowadzenie rozwodu. Czasem dogadują się świetnie, a czasem nawet drobna kwestia może stać się powodem ogromnej kłótni. Prawo rodzinne przychodzi z pomocą w takich sytuacjach i pozwala na uregulowanie wszystkich kwestii związanych z wykonywaniem władzy rodzicielskiej.

Różne sytuacje, różne decyzje
Każdego dnia rodzice podejmują mnóstwo decyzji. Niektóre z nich dotyczą błahych spraw życia codziennego, inne – na przykład wybór szkoły, wybór sposobu leczenia, przeprowadzka do innego miasta, województwa czy nawet kraju – mają niezwykle istotne znaczenie. Obowiązkiem rodziców jest współdziałanie przy wykonywaniu władzy rodzicielskiej, co oznacza, iż rodzice dziecka, niezależnie od tego, w jakich stosunkach pozostają, powinni zawsze kierować się dobrem dziecka. Nawet, jeśli pozostają w głębokim konflikcie, dla dobra syna czy córki powinni odłożyć na bok wszelkie spory i podjąć takie decyzje, jakie są najlepsze i najkorzystniejsze dla ich pociechy.

Zasadą jest, iż władza rodzicielska, czyli ogół praw i obowiązków, jakie wynikają z faktu bycia rodzicem, przysługuje obojgu rodzicom wspólnie. Sytuacja jest prosta w przypadku rodziców żyjących razem i na bieżąco rozstrzygających wszystkie problemy. Jeśli rodzice dziecka mieszkają oddzielnie, wówczas najczęściej kwestia władzy rodzicielskiej wymaga uregulowania. Ponownie, rodzice mogą zadecydować o tym, iż władza rodzicielska będzie przysługiwała im obojgu w tym samym zakresie. Niestety, takie sytuacje zdarzają się stosunkowo rzadko i częstszym przypadkiem jest ograniczenie władzy rodzicielskiej  jednego z rodziców.

Rodzice decydują wspólnie tylko w istotnych sprawach
W najbardziej typowej sytuacji dziecko mieszka tylko z jednym z rodziców, z drugim zaś widuje się w czasie spotkań, nazywanych fachowo „kontaktami”. W takim przypadku równowaga sił nie jest zachowana – jeden z rodziców wykonuje władzę rodzicielską każdego dnia, drugi rodzic tylko weekendowo. Rozwiązaniem tego problemu jest uregulowanie władzy rodzicielskiej poprzez pozostawienie jednemu z rodziców pełni tej władzy oraz ograniczenie władzy rodzicielskiej drugiego z rodziców do określonych uprawnień. W ten sposób mama albo tata, którzy mieszkają z dzieckiem, mogą w zasadzie w nieograniczony sposób decydować o wszystkich bieżących sprawach dziecka (np. wyrażać zgodę na udział w przedszkolnym czy szkolnym wyjeździe).

Sąd zadecyduje o tym, jakie prawa zachowa rodzic, który nie uczesticzy w stu procentach w życiu dziecka. Należy zwrócić szczególną uwagę na sposób rozstrzygnięcia, albowiem znaczna część sądów rodzinnych w swoich orzeczeniach posługuje się enigmatycznym pojęciem „istotnych spraw dziecka”. Wiadomo, iż chodzi o najważniejsze decyzje, ale skonfliktowanym rodzicom niezwykle często zdecydować, co dokładnie będzie to najistotniejszą sprawą. Dla niektórych rodziców będzie to przeprowadzka do miasta oddalonego o kilkanaście kilometrów czy wyjazd na letnią kolonię, inni dopiero wyjazd na stałe za granicę potraktują jako kwestię, w której konieczna jest zgoda zarówno mamy, jak i taty. Sąd w swoim orzeczeniu powinien wymienić sprawy, do których drugi z rodziców będzie uprawniony. Dzięki temu rodzice unikną zbędnych sporów i kłótni.

Warto pamiętać, iż ograniczenie władzy rodzicielskiej nie oznacza zwolnienia rodzica z jego obowiązków. Modyfikacja władzy rodzicielskiej – niezależnie od tego, czy będzie to ograniczenie, czy nawet pozbawienie władzy - nie wpłynie nigdy na obowiązek alimentacyjny. Rodzic, który nie wykonuje władzy rodzicielskiej, będzie nadal zobowiązany do łożenia na rzecz syna czy córki alimentów w określonej przez samych rodziców albo przez sąd wysokości.

Ostateczna decyzja należy do sądu
O ograniczeniu władzy rodzicielskiej rodzice nie mogą zadecydować samodzielnie. Właściwy do rozstrzygnięcia sprawy będzie sąd rejonowy miejsca zamieszkania dziecka, niezależnie od tego, gdzie mieszka drugi z rodziców. W przypadku większych miast właściwość sądu określa się na podstawie dzielnicy. Wniosek składa się w formie pisemnej i podlega on opłacie w wysokości 40,00 zł. We wniosku należy określić, w jaki sposób sąd powinien rozstrzygnąć o zasadach wykonywania władzy oraz podać wszystkie dane rodziców i dziecka. Wniosek należy uzasadnić poprzez wskazanie, z jakiego powodu sposób wykonywania władzy rodzicielskiej musi ulec zmianie. Przyczyną może być na przykład brak możliwości osiągnięcia porozumienia, niewłaściwe wywiązywanie się ze swoich obowiązków przez drugiego z rodziców czy zamieszkiwanie w takiej odległości od dziecka, że realne decydowanie o jego bieżących sprawach nie jest możliwe.

Sąd nie uwierzy rodzicowi – wnioskodawcy na słowo. Konieczne będzie przeprowadzenie rozprawy i postępowania dowodowego. Dowody mogą mieć różny charakter – mogą to być zarówno dokumenty, jak zeznania świadków. Sąd zawsze przesłucha rodziców, a zadawane pytania mogą mieć rozmaity charakter (od sposobu podejmowania decyzji, po konkretne sytuacje z życia dziecka). W ostateczności sąd poprosi biegłych psychologów o sporządzenie opinii opisującej predyspozycje rodzicielskie każdego z rodziców. Po przeprowadzeniu wszystkich dowodów sąd wyda postanowienie, w którym ureguluje sposób sprawowania władzy nad dzieckiem. Jeśli rodzic jest niezadowolony z wydanego rozstrzygnięcia i uważa, że sąd popełnił błędy w toku orzekania, może wnieść apelację do sądu okręgowego.

Sąd może rozstrzygnąć o konkretnej sprawie
W niektórych przypadkach uregulowanie władzy rodzicielskiej w opisany powyżej sposób może być niewystarczające. W najważniejszych sprawach dotyczących życia dziecka rodzice nadal decydują wspólnie i co oczywiste nie zawsze muszą się zgadzać. Jeśli zdarzy się sytuacja, w której rodzice nadal nie potrafią razem podjąć decyzji np. w sprawie wyboru określonej szkoły, w sprawie wysłania syna lub córki na określony wyjazd, w sprawie określonej metody leczenia choroby, każdy z rodziców (również rodzic niewykonujący władzy rodzicielskiej w sposób pełny) może zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie tej jednej, konkretnej sprawy. Postępowanie w tej sprawie prowadzone jest na zasadach analogicznych do wskazanych powyżej.

W idealnej sytuacji rodzice zawsze zgadzają się i wszystkie, nawet najdrobniejsze decyzje podejmują wspólnie. Życie pisze jednakże różne scenariusze i warto pamiętać, iż żaden problem nie pozostaje bez rozwiązania. Rodzice, którzy na co dzień żyją z dzieckiem muszą być w stanie wykonywać swoje obowiązki w możliwie jak najszerszym zakresie. Rodzice, którzy – z różnych przyczyn – mieszkają w innym miejscu, nadal mają prawo do uczestniczenia w jego życiu, lecz w odrobinę inny sposób. Warto pamiętać, że podstawową zasadą jest dążenie do zapewnienia dziecku bezpiecznego i spokojnego dzieciństwa.