Szanowna Pani Profesor,

jestem Polką i mieszkam z mężem i córką w Hamburgu. Mój mąż pochodzi z niemiecko-hiszpańskiego małżeństwa mieszanego. Nie był jednak wychowywany dwujęzycznie i mówi do córki po niemiecku. Ja od jej urodzenia mówię do niej wyłącznie po polsku. Córka ma obecnie 1 rok i 9 miesięcy. Od 8 miesięcy chodzi do niemieckiego żłobka. Dziecko jest niestety bardzo zanurzone w niemieckim środowisku, ponieważ nie mamy wielu polskich znajomych. Ponadto, odkąd córka skończyła rok, wróciłam do pracy na ¾ etatu, więc dziecko przebywa w żłobku 7,5 godz. Mimo to bardzo się staram, by córka miała jak największy kontakt z językiem polskim. Bardzo dużo do niej mówię, opowiadam, pokazuję i czytam polskie książeczki. Razem oglądamy polskie bajki na DVD, gdyż nie mamy polskiej telewizji. Często jesteśmy też u moich rodziców w Polsce. Córka bardzo chętnie tam przebywa.

Zauważyłam, że dziecko bardzo uważnie słucha tego, co mówię i wręcz domaga się, żeby mu czytać. Chętnie to robię. Obecnie córka zaczyna coraz więcej mówić, ale przede wszystkim po niemiecku. Tylko pojedyncze słowa mówi po polsku. Z moich obserwacji wynika, że doskonale rozumie, co do niej mówię po polsku, ale reakcja na moje słowa następuje niemal wyłącznie po niemiecku.

Dziwne jest to, że kiedy jesteśmy w Polsce, to moja mama jest dla córki „babą”, a mój tata to „dziadzia”. Natomiast gdy jesteśmy w Niemczech, to córka zawsze nazywa babcię „Oma”, a dziadka „Opa”. Podobnie jest z kilkoma innymi słowami. Słowa takie jak „nie”, „moje” itp. (czyli to, co najczęściej powtarza), mówi jednak tylko po niemiecku.

Zdaję sobie sprawę, że to jeszcze bardzo małe dziecko, ale bardzo się martwię, czy to tak już zostanie. Często widziałam u innych dużo starszych dzieci, że wprawdzie rozumieją język polski, ale mówią tylko po niemiecku. Dla mnie i dla mojej polskiej rodziny taka sytuacja byłaby trudna do zaakceptowania.

Pytania:

1. Co jeszcze mogę zrobić, by zwiększyć szanse, by córka nie tylko miała pasywną znajomość języka polskiego, lecz by także aktywnie mówiła po polsku? Czy rozsądne jest udawanie (w przypadku starszych dzieci), że nie rozumie się języka niemieckiego i naleganie, by dziecko mówiło po polsku? Otrzymałam taką radę od znajomej, która również ma dwujęzyczne dziecko. Ona i jej mąż są jednak oboje Bułgarami i mieszkają w Niemczech. W domu mówią zatem także między sobą po bułgarsku. U mnie jest to niemożliwe, ponieważ mój mąż mimo wielu starań nie nauczył się dobrze mówić po polsku. Ja natomiast mówię po niemiecku na poziomie języka ojczystego i dziecko będzie o tym wiedzieć, ponieważ słyszy, jak mówię po niemiecku z innymi ludźmi.

2. Teściowa jest Hiszpanką, ale od ponad 40 lat mieszka w Niemczech. Obecnie niemiecki stał się dla niej łatwiejszy, ale nie mówi po niemiecku poprawnie. Zastanawiam się więc, czy powinna mówić do dziecka po niemiecku z błędami czy raczej bezbłędnym hiszpańskim? Na początku teściowa chciała mówić po hiszpańsku, ale teść odwiódł ją od tego pomysłu, mówiąc, że dla dziecka będzie to za dużo języków na raz.

3. Za rok przeprowadzimy są do innej dzielnicy w Hamburgu. W związku z tym będziemy musieli zmienić żłobek/przedszkole. Najbliższe przedszkole, które ze względu na położenie byłoby dla nas bardzo dogodne, jest niestety dwujęzyczne (niemiecko-angielskie). Niestety w całym Hamburgu nie ma żadnego dwujęzycznego przedszkola z językiem polskim…
Czy uważa Pani, że to dobry pomysł, by dziecko poszło do takiego przedszkola? Wtedy będzie miało styczność jeszcze z językiem angielskim (!) Co Pani o tym myśli?

4. Czy kryterium przy wyborze dwujęzycznego przedszkola powinni być wychowawcy posługujący się, jak w przypadku powyżej, językiem angielskim jako ojczystym? A co w sytuacji, gdy po angielsku mówią niemieccy wychowawcy? To przecież sztuczne, nieprawdziwe. Co Pani uważa na ten temat?

W wielu kręgach słyszę opinie, że wielojęzyczność jest dla dziecka dobrodziejstwem i że powinnam być szczęśliwa, że moje dziecko będzie mieć możliwość jednoczesnego uczenia się tylu języków. Sama mówię biegle w kilku językach, ale nie zaczęłam się ich uczyć w tak wczesnym wieku.

Mam więc wątpliwości, jak powinna postępować. Proszę o radę.

Magdalena